Yönetmelik Sağlık Bakanlığından: İnsani
Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik BİRİNCİ KISIM Genel
Hükümler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,
Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde
1 — Bu Yönetmeliğin amacı, insani tüketim amaçlı suların teknik ve hijyenik şartlara uygunluğu ile suların kalite
standartlarının sağlanması, kaynak suları ve içme sularının istihsali,
ambalajlanması, etiketlenmesi, satışı, denetlenmesi ile ilgili usul ve
esasları düzenlemektir. Kapsam Madde
2 — Bu Yönetmelik, kaynak suları, içme suları ve içme-kullanma suları ile
ilgili hükümleri kapsar. Ancak, doğal mineralli sular, kaplıca ve içmece
suları ile tıbbi amaçlı suları kapsamaz. İstisnalar Madde
3 — Bu Yönetmelik hükümleri; a) Yetkili mercilerce
suyun kalitesinin doğrudan ya da dolaylı olarak tüketici sağlığını etkilemediğinin
tespit edildiği durumlarda kullanılan sulara, b) Günlük ortalama uygulanmaz. Bu maddenin (b) bendinde
belirtilen istisnai hallerde, suyun herhangi bir şekilde kirlenmesi sonucunda
veya suyun niteliği nedeniyle oluşabilecek olumsuz etkiler hakkında tüketici
nüfus haberdar edilerek insan sağlığının korunmasını sağlayacak tavsiyelerde
bulunulur ve gerekli önlemler alınır. Dayanak Madde
4 —Bu Yönetmelik, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı
Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 235 ve 242 nci maddeleri, 27/5/2004 tarihli ve
5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde
Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun 26 ncı maddesi,
13/12/1983 tarihli ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 43 üncü maddesine dayanılarak, Ayrıca, Avrupa Birliğine
Üye Ülkelerce esas alınan İnsani Kullanım Amaçlı Suların Kalitesine Dair
98/83/EC sayılı Konsey Direktifi, Doğal Mineralli Suların Çıkartılması ve
Pazarlanmasına İlişkin Üye Devletlerin Kanunlarının Uyumlaştırılması
Hakkındaki 15/7/1980 tarihli ve 80/777/EEC sayılı
Konsey Direktifi ile Doğal Mineralli Sular İçin Konsantrasyon Limitleri ve
Etiketleme Bilgileri Hakkında Liste Oluşturulması ve Doğal Mineralli Suların
ve Kaynak Sularının Ozonla Zenginleştirilmiş Hava ile İşleme Tabi
Tutulmasının Şartlarını Belirleyen 16/5/2003 tarihli ve 2003/40/EC sayılı
Konsey Direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır. Tanımlar Madde
5 — Bu Yönetmelikte geçen: a) Bakanlık: Sağlık
Bakanlığını, b) Komisyon: Avrupa
Birliği Komisyonunu, c) Müsteşarlık:
Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığını, d) Müdürlük: İl Sağlık
Müdürlüğünü, e) İnsani Tüketim Amaçlı
Su: Orijinal haliyle ya da işlendikten sonra, dağıtım ağı, tanker, şişe veya
kaplar ile tüketime sunulan içme, pişirme, gıda hazırlama ya da diğer evsel
amaçlar için kullanılan bütün sular ile suyun kalitesinin, gıda maddesinin
nihai halinin sağlığa uygunluğunu etkilemeyeceği durumlar haricinde insani tüketim amaçlı ürünlerin veya
gıda maddelerinin imalatında, işlenmesinde, saklanmasında veya
pazarlanmasında kullanılan bütün suları, f) Kaynak Suyu: Jeolojik
koşulları uygun jeolojik birimlerin içinde doğal olarak oluşan, bir veya daha
fazla çıkış noktasından yer yüzüne kendiliğinden çıkan veya teknik usullerle
çıkartılan ve bu Yönetmeliğin 36 ncı maddesinde izin verilenler dışında her
hangi bir işleme tabi tutulmaksızın Ek- g) İçme Suyu: Jeolojik
koşulları uygun jeolojik birimlerin içinde doğal olarak oluşan, bir çıkış
noktasından sürekli akan veya teknik usullerle çıkarılan ve Bakanlıkça uygun
görülen dezenfeksiyon, filtrasyon, çöktürme, saflaştırma ve benzeri işlemler
uygulanabilen ve parametre değerlerinin eksiltilmesi veya arttırılması
suretiyle Ek-1’deki parametre değerleri elde edilen, etiketleme gerekliliklerini
karşılayan ve satış amacı ile ambalajlanarak piyasaya arz edilen yer altı sularını, h) İçme-Kullanma Suyu:
Genel olarak içme, yemek yapma, temizlik ve diğer evsel amaçlar ile, gıda maddelerinin ve diğer insani tüketim
amaçlı ürünlerin hazırlanması, işlenmesi, saklanması ve pazarlanması amacıyla
kullanılan, orjinine bakılmaksızın, orijinal haliyle ya da arıtılmış olarak
ister kaynağından isterse dağıtım ağından temin edilen ve Ek- ı) Dış Şebeke Sistemi:
İnsani tüketime yönelik suları kullanıcılara ulaştırmak amacı ile iç şebeke
dağıtım sistemine kadar olan borular, bağlantılar, aletlerden oluşan dağıtım
ağını, i)
İç Şebeke Sistemi: İnsani tüketime yönelik suları kullanıcılara ulaştırmak
amacı ile dış şebeke sistemi ile musluklar arasında kurulmuş olan ve ilgili
ulusal yasa uyarınca su tedarikçisinin yetkisi ve sorumluluğu altında olmayan
borular, bağlantılar ve aletlerden oluşan bina içi dağıtım sistemini, j) Kurul: Kaynak suları ve
içme sularını incelemek üzere her ilde Sağlık Müdürünün teklifi ve Valiliğin
onayı ile oluşturulan inceleme kurulunu, k) Tesis İzni: Kaynak suyu
ve içme suyu işletmelerinin inşası için bu Yönetmelik uyarınca verilen izni, l) İşletme İzni: Kaynak
suyu ve içme suyu işletmelerine bu Yönetmelik uyarınca verilen işletme belgesini, m) Otomatik Makine:
İmlahanede yer alan, yıkama, doldurma ve kapaklama işlemlerini el değmeden
otomatik olarak yapan makineyi, n) Otomatik Sistem:
İşletmede üretimi yapılan ambalajın temizlenmesi, dolum ve kapaklama işlemlerini
el değmeden otomatik olarak
uyum içinde yapan sistemi, o) Geri Dönüşlü Kap:
Kaynak suyu ve içme suyu dolumunda bir defadan fazla kullanılan ve su ile etkileşim
yapmayan cam, metal, krom-nikel, polikarbonat ve benzeri kapları, ö) Geri Dönüşsüz Kap: Su
dolumunda bir defadan fazla kullanılmayacak pet, cam, metal, krom-nikel ve
benzeri kapları, p) Kurul Ön Raporu: bu
Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda suyun kaynağı, çıkış
noktası ve tesis yeri ile ilgili olarak Kurulca hazırlanan kaynak veya içme
suları hakkında ilk raporu, r) Kurul Son Raporu: Tesis
izni aşamasında sunulan projelere ve bu Yönetmelik esaslarına göre su
tesisinin tamamının inşa edilip tamamlandığına dair Kurul tarafından
hazırlanan kaynak veya içme suları hakkında son raporu, s) Üye Ülke: Avrupa
Birliği üyesi olan ülkeleri, ş)
Üçüncü Ülkeler: Avrupa Birliği üyesi
olmayan ülkeleri, ifade
eder. İKİNCİ BÖLÜM Genel Esaslar, Kalite Standartları ve Yönetmeliğe Uyum Çizelgesi Genel Esaslar Madde
6 — Suların, sağlığa uygun ve temiz olması zorunludur. Bu Yönetmeliğin asgari
şartları bakımından sular; a) İnsan sağlığına
potansiyel bir tehlike oluşturan miktar ve yoğunlukta maddeler,
mikro-organizmalar ve parazitler içermiyorsa, b) Ek-1’de yer alan
şartlara ve bu Yönetmeliğin 7, 8, 10, 11 ve 13 üncü maddelerine uyuyor ise, sağlığa
uygun ve temiz kabul edilir. Bu Yönetmeliğin
uygulanması sırasında insan sağlığını korumak amacıyla alınan önlemler, bu
Yönetmelikte belirtilen suların fiziksel, kimyasal, radyoaktif ve
mikrobiyolojik parametre değerlerinin aşılmasına, suyun kalite standartlarının
dışına çıkılmasına veya suların kirlenmesinde herhangi bir artışa neden olmamalıdır. Kalite Standartları Madde
7 — Suyun kalite standartları Ek- Ek-1 (c) ve (d)’de belirlenen parametre değerleri, suyun
izlenmesi ve düzeltici önlemler ile kullanım sınırlamalarına ilişkin 11 inci
maddede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır. İnsan sağlığının
korunmasının gerektirdiği hallerde Ek-1’de yer almayan parametreler de ilave
edilebilir. İlave edilecek parametreler, en azından suyun mikro
organizmalardan, parazitlerden ve insan sağlığına potansiyel bir tehlike
oluşturan miktarlarda herhangi bir maddeden yoksun olmasını sağlamalıdır. Kalite Standartlarının Aranacağı Noktalar Madde
8 — 7 nci maddede yer alan parametreler; a) Suyun bir şebeke
aracılığı ile temin edilmesi halinde, bina ya da bir kuruluşta, suyun insani
tüketim için kullanılmak
üzere musluklardan akıtıldığı, b) Suyun tankerden
alınması halinde, tankerden alındığı, c) Suyun satılmak üzere
şişelere ya da ambalajlara doldurulması halinde, şişelere ya da ambalajlara
doldurulduğu, d) Suyun gıda üretiminde
kullanılması halinde, suyun üretimde kullanıldığı, noktalarda
aranır. Suyun, toplu kullanıma
sunulduğu tesisler ve kuruluşlar dışındaki noktalarda kalite standartlarına uymadığının
tespit edilmesi ve bu durumun, iç şebeke sisteminden ya da bakım veya onarımdan
kaynaklandığının belirlenmesi durumunda, bu Yönetmelik hükümlerine uyulmuş
kabul edilir. Şebeke aracılığıyla temin
edilen sular için bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen durumun geçerli olması
halinde, yetkili merciler, mülkiyet sahiplerince alınabilecek mümkün olan her tür
düzeltici önlem hakkında mülkiyet sahiplerine tavsiyelerde bulunma da dahil
olmak üzere, parametrik değerlere uyumsuzluk riskini azaltacak veya ortadan
kaldıracak her tür önlemi alır. Bunların dışında suyun kullanıma açılmasından
önceki yapısının ve özelliğinin değiştirilmesi yoluyla, kullanıma açıldıktan
sonraki parametrik değerlerle uyumsuzluk riskinin azaltılmasını ya da ortadan
kaldırılmasını temin eden uygun işleme teknikleri gibi diğer önlemler de
yetkili mercilerce alınır ve ilgili nüfusa gerekli tavsiyelerde
bulunarak, taraflarınca alınması gereken ilave tedbirler hakkında bilgi
verilir. Yönetmelik Hükümlerine Uyum İçin Zaman Çizelgesi Madde
9 — Suların kalitesinin bu Yönetmeliğe uyması için gerekli önlemler, bu
Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren üç yıl içinde alınır. Ancak; a) Mümkün olan hallerde,
dezenfeksiyondan ödün vermemek kaydıyla Bromat için Ek-1
(b)’de belirtilen parametre değerinden daha düşük bir değer elde etmek
hedeflenir. 8 inci maddenin (a), (b) ve (d)
bentlerinde atıfta bulunulan sular için, bromatla ilgili Ek-1 (b)’de belirtilen parametrik değere bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç beş yıl içinde ulaşılması
sağlanır. Bu sular için, bromatın parametrik değeri bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren ilk üç yıl için 25 µg/L olarak uygulanır. b) 8 inci maddenin (a),
(b) ve (d) bentlerinde atıfta bulunulan sular için Kurşunla ilgili Ek-1 (b)’de belirtilen parametrik değere bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç onbeş yıl içerisinde uyulması
sağlanır. Bu sular için, kurşunun parametrik değeri bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren ilk sekiz yıl için 25 µg/L olarak uygulanır. Kurşun parametresi için
belirtilen değerlere uyum sağlamak amacı ile verilen süre boyunca insani
tüketim amaçlı suların kurşun miktarını mümkün olduğu kadar azaltmak için
bütün tedbirlerin alınması sağlanır. Bu değere uyumun
sağlanmasına yönelik önlemlerin alınması sırasında, Bakanlık insani tüketim amaçlı sularda
kurşun miktarının en yüksek olduğu yerlere öncelik vermelidir. c) Mümkün olan hallerde,
dezenfeksiyondan ödün vermemek kaydıyla trihalometanlar için Ek-1 (b)’de belirtilen parametre değerinden daha düşük bir
değer elde etmek hedeflenir. 8 inci maddenin (a), (b) ve (d) bentlerinde
atıfta bulunulan sular için, trihalometanlarla ilgili Ek-1
(b)’de belirtilen parametrik değere bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren en geç on yıl içinde ulaşılması sağlanır. Toplam
trihalometanlar için parametrik değer bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
ilk sekiz yıl için 150 µg/L’dir. İKİNCİ KISIM İçme-Kullanma Suları BİRİNCİ BÖLÜM İçme-Kullanma Sularına Ait Hükümler İzleme, Dezenfeksiyon ve Analiz Özellikleri Madde
10 — Tüketime sunulan içme-kullanma suları Ek-2
Tablo B1’de belirtilen sıklıklarda denetleme izlemesi ve kontrol izlemesine
tabi tutulur. Ek-2 Tablo B1’de belirtilen asgari
şartlara uygun izleme programları hazırlanır. Numune alma noktaları,
Ek-2’deki gereklilikleri karşılayacak şekilde yetkili mercilerce belirlenir.
Numuneler, yıl boyu tüketilen suyun kalitesini yansıtacak şekilde alınır.
Ancak suların, Ek-1 (a) ve (b)' de belirtilen
parametre değerleri ile, 7 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen
parametre değerlerine uyumsuzluğunun tespit edilmesi halinde, kirliliğin
boyutlarının ve düzeltici önlemlerin etkinliğinin tespiti amacıyla, 11 inci
madde uyarınca izleme programı dışında ilave denetleme izlemesi talep
edilebilir. Denetleme izlemesinin amacı;
Yönetmelik Ek-1 (a) ve (b)' deki bütün parametrik
değerlere uyulup uyulmadığını belirlemek için gerekli verileri temin
etmektir. Sular EK -1 (a) ve (b)’de belirtilen parametreler ile 7 nci
maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen bütün parametreler denetleme
izlemesine tabi tutulur. Bakanlık gerekli gördüğü taktirde Ek-1
(c) ve (d)’ de yer alan parametreleri de denetleme izlemesine dahil edebilir. Kontrol izlemesinin amacı,
içme-kullanma suyunun Ek-2 Tablo A’da sayılan
parametrelerin Ek- 1’de yer alan değerlerine uyup uymadığını belirlemek
amacıyla, suyun organoleptik ve mikrobiyolojik kalitesi ve aynı zamanda içme
suyu arıtımının yapılması durumunda, bu arıtımın (özellikle dezenfeksiyon)
etkili olup olmadığı hakkında düzenli bilgi sağlamaktır. İçme-kullanma sularına
dezenfeksiyon gerekmesi halinde, dezenfeksiyonun etkinliği doğrulanır. Yan
ürünlerden kaynaklanan kirlenmenin önlenmesi için; dezenfeksiyondan taviz
verilmeksizin dezenfeksiyon dozu düşük tutulur ve gerekli bütün tedbirler
alınır. İçme-kullanma sularının
dezenfeksiyonunda klor kullanılması halinde uç noktalardan alınan numunelerde
serbest bakiye klor miktarı en fazla 0.5 mg/L olmalıdır. İçme-kullanma sularından
numune alma noktaları 8 inci maddede belirtilen noktalardır. Bu noktalardan
alınacak numunelerde ve analizlerde, analizi yapılacak parametreler ile
numune alma ve analiz sıklığı Ek-2 Tablo B Parametrelerin analiz
özellikleri için Ek-3’te belirtilen şartlara uyulur. Ek-3
(1)’ de belirtilen metotlardan farklı bir metot kullanılması durumunda,
sonuçları Ek-3 (1)’ de belirlenen metotlarla elde edilenler kadar güvenilir
olmalıdır. Söz konusu metot ve eşdeğerliği hakkında Bakanlığın
bilgilendirilmesi ve onayı gerekir. Bu
madde uyarınca farklı metot kullanılması halinde Komisyona bilgi verilir. Ek-3
(2) veya (3)’de yer alan parametreler için söz konusu bölümlerde belirlenen
gerekliliklere uymak şartıyla herhangi bir metot kullanılabilir. Ek-3 (2)’de yer alan parametrelerin analizi için
kullanılan analiz metotlarının performans karakteristikleri bu bölümde yer
alan performans karakteristiklerine uymalıdır. İçme-kullanma sularının bu
Yönetmelikte yer almayan parametreler yönünden kirlenmesinin ve bu
kirlenmenin insan sağlığına potansiyel bir tehlike oluşturmasının muhtemel
olması halinde, bu Yönetmelikte bulunmayan maddeler ve mikroorganizmalar için ayrı
izleme yapılır, izleme sonuçlarına göre gerekli tedbirler alınır. Düzeltici Önlemler ve Kullanım Sınırlamaları Madde
11 — Bu Yönetmeliğin Ek-1 (a) ve (b)’ de belirlenen
parametre değerleri ile 7 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen
parametre değerlerinin herhangi bir ihlali durumunda, bu ihlalin nedenlerini
belirlemek amacıyla gerekli incelemeler yapılır. Şebekeden sağlanan sular,
bu Yönetmeliğin 3 üncü maddesindeki yükümlülüklere uymak için alınan
tedbirlere rağmen, bu Yönetmeliğin Ek-1 (a) ve (b)'
deki belirtilen parametre değerleri ile 7 nci maddenin ikinci fıkrası
uyarınca belirlenen parametre değerlerine uymuyorsa ve bu sulardaki
uyumsuzluk iç şebeke sisteminden, bakım veya onarımdan kaynaklanıyorsa,
yetkili merciler, suyun kalitesinin iyileştirilmesi için düzeltici önlemleri
en kısa sürede alır ve ilgili parametrik değerin ne derecede aşıldığı veya
uyumsuzluğun insan sağlığına ne derecede bir tehdit oluşturduğu gibi
hususları dikkate alarak zorlayıcı tedbirlere öncelik verir. Herhangi bir parametre
değerinin ihlali durumunda, gerekli görülürse sular, izleme programı dışında
ilave denetleme izlemesine tabi tutulabilir, herhangi bir parametre ihlali
olmasa dahi insan sağlığı için potansiyel tehlike oluşturan içme-kullanma
suyunun kullanımı yasaklanabilir ya da sınırlanabilir veya insan sağlığını
korumak için gerekli diğer önlemler alınır. Hangi önlemlerin alınacağına,
içme-kullanma sularının kullanımının sınırlanmasının veya temininin durdurulmasının
insan sağlığı açısından neden olacağı riskler de dikkate alınarak karar
verilir. Böyle bir durumda tüketiciler bilgilendirilerek gerekli uyarılar
yapılır. Yetkili mercilerce alınan önlemler hakkında rehberler
hazırlanabilir. Denetleme izlemelerinde Ek-1 (c) ve (d)’de yer alan parametre değerlerinin ya da
şartlarının ihlali halinde, bu ihlalin insan sağlığı için herhangi bir risk
oluşturup oluşturmayacağı değerlendirilir. İnsan sağlığını korumak amacıyla
gerekli olması halinde su kalitesini iyileştirmek için gerekli düzeltici
önlemler alınır. Düzeltici önlemlerin
alınmasını gerektiren ihlalin ciddi boyutlarda olması durumunda tüketiciler
bilgilendirilir. Muafiyetler Madde
12 — Hiç bir muafiyetin insan sağlığına yönelik potansiyel bir tehlike
oluşturmaması esastır. Ancak bölgede içme-kullanma suyu tedarikinin sürdürülebileceği başka
makul yolların bulunmaması halinde, Ek-1 (b)’de ya da 7 nci maddenin ikinci
fıkrasına uygun olarak belirlenen parametre değerlerinden, yetkili mercice,
belirlenecek bir maksimum değere kadar muafiyet verilebilir. Muafiyetler kısa
süreli olur ve maksimum üç yılı geçemez. Bu sürenin sonuna doğru yeterli
ilerleme sağlanıp sağlanmadığını belirlemek için bir değerlendirme yapılır.
İkinci bir muafiyet verilmesi halinde, buna ilişkin değerlendirme sonuçları
ikinci muafiyet verilmesinin bütün gerekçeleriyle birlikte Komisyona
gönderilir. İkinci muafiyetin süresi üç yılı aşamaz. Ancak, istisnai hallerde
Komisyondan üç yılı aşmayan üçüncü bir muafiyet dönemi talep edilebilir. Verilen herhangi bir
muafiyette aşağıda yer alan hususlar belirtilir; a) Muafiyetin gerekçeleri, b) Parametrenin adı,
önceki izleme sonuçları ve muafiyette izin verilebilecek maksimum değer, c) Coğrafi bölge, temin
edilen günlük su miktarı, ilgili nüfus ve herhangi bir gıda üretim faaliyetinin
etkilenip etkilenmeyeceği, d) Gerekli olan yerlerde
artırılmış izleme sıklığı içeren uygun bir izleme planı, e) Gerekli düzeltici
faaliyetlerin planının bir özeti, çalışma zaman çizelgesi, gider tahmini ve
gözden geçirmeye ilişkin düzenlemeler, f) Talep edilen muafiyet
süresi. Eğer parametre değerinin
ihlalinin önemsiz olduğu değerlendirilir ve 11 inci maddenin ikinci fıkrasına
uygun olarak alınan düzeltici tedbirler, sorunun 30 gün içinde çözülmesi için
yeterli ise ikinci fıkrada listelenen şartlar uygulanmaz. Bu durumda,
yalnızca ilgili parametre için izin verilebilecek maksimum değer ve sorunun
çözümü için izin verilecek süre belirlenir. Eğer herhangi bir su
tedariki için bir parametre değerinin ihlali geçen 12 aylık süre içinde
toplam 30 günü aşmışsa bir önceki fıkraya başvurulamaz. Bu maddede belirtilen
muafiyetlere başvurulması halinde, ilgili nüfus bilgilendirilir. Ayrıca,
gerektiğinde, muafiyetin özel risk oluşturabileceği nüfus gruplarına
tavsiyede bulunulur. Bu yükümlülükler, aksine karar verilmedikçe, bu maddenin
üçüncü fıkrasında tarif edilen durumlarda uygulanmaz. Üçüncü fıkraya uygun
olarak verilen muafiyetler hariç olmak üzere, günde ortalama 1000 m3’ü aşan
miktarda su tedarik eden ya da 5.000’den fazla insanın yararlandığı müstakil
bir su kaynağına ilişkin herhangi bir muafiyet konusunda Komisyon, ikinci
fıkrada belirlenen bilgiler dahil, iki ay içinde
bilgilendirilir. Bu madde şişelerde ya da
kaplarda satışa sunulan kaynak suları ile içme sularına uygulanmaz. Arıtma, Ekipman ve Materyallerin Kalitesinin Güvenceye Alınması Madde
13 — İçme-kullanma sularının hazırlanması, dağıtımı ve yeni yapılacak
tesisatta kullanılan madde veya materyallerden kaynaklanan kirliliğin,
kullanım için gerekli olan yoğunluktan daha yüksek olmaması ve doğrudan ya da
dolaylı olarak, insan sağlığına yönelik bir risk oluşturmaması için gerekli
bütün önlemler alınır. Suyun tüketime sunulduğu noktaya kadar her aşamada su
ile temas eden veya etmesi muhtemel olan bütün yüzeyler ile yine su ile temas
edecek şekilde kullanılacak alet ve cihazlar, suyun niteliğini bozmayacak ve
sağlığa zarar vermeyecek özelliklere haiz malzemeden yapılır. Bilgilendirme ve Rapor Etme Madde
14 — Yetkili mercilerce içme-kullanma sularına ilişkin olarak tüketicilere
yeterli ve güncel bilgiler sağlanır ve bu doğrultuda Bakanlık
bilgilendirilir. Suların kalitesi hakkında,
tüketicileri bilgilendirmek için üç yılda bir rapor yayınlanır. Rapor, en
azından günde ortalama 1000 m3’ü aşan ya da 5000’den fazla kişiye hizmet eden
bütün müstakil su kaynaklarıyla ilgili bilgileri içerir. Rapor üç takvim
yılını kapsar ve bu dönemin sonundan itibaren bir takvim yılı içinde yayınlanır.
Bu raporlar yayınlanmasından itibaren iki ay içinde Komisyona gönderilir. Raporların
hazırlanmasında, 3 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi, 7 nci maddenin
ikinci ve üçüncü fıkrası, 10 uncu maddenin birinci fıkrası, 11 inci madde, 12
nci maddenin beşinci fıkrası ile altıncı fıkrası ve 15 inci maddenin birinci
fıkrasında yer alan hükümler dikkate alınır. Ayrıca, hazırlanan raporla
birlikte, 11 inci maddenin birinci fıkrası ile üçüncü fıkrası ve 9 uncu maddenin
(c) bendine uygun
olarak alınan ya da alınacak önlemler hakkında rapor hazırlanır ve Komisyon’
a sunulur. Yönetmelik Hükümlerine Uymak için Zaman Çizelgesiyle ilgili İstisnai
Haller Madde
15 — 9 uncu madde hükümlerine uymak için zaman çizelgesiyle ilgili olarak, istisnai
hallerde ve coğrafi olarak tanımlanmış alanlarda, Komisyona 9 uncu maddede
yer alan süreden daha uzun bir süre tanınması için özel bir talepte
bulunulabilir. Bu ilave süre üç yılı aşamaz ve sürenin sonuna doğru bir gözden
geçirme yapılır ve sonucu Komisyona iletilir. Komisyondan bu gözden geçirmeye
dayalı olarak üç yıla kadar uzayan ikinci bir ilave süre talep edilebilir. Bu
hüküm şişelerde ya da kaplarda satışa sunulan sulara uygulanmaz. Gerekçeleri bildirilen
böyle bir talep, karşılaşılan güçlükleri belirleyecek ve en azından 12 nci
maddenin ikinci fıkrasında öngörülen bütün bilgileri içerecektir. Yetkili merci bu maddeyi
uyguladığında talepten etkilenecek nüfusun, talebin sonucu hakkında uygun bir
yolla hemen bilgilendirilmesini ve gerekli olan hallerde, bu talebin özel bir
risk oluşturabileceği özel nüfus gruplarına uyarılarda bulunulmasını sağlar. ÜÇÜNCÜ KISIM Kaynak Suları ve İçme Suları BİRİNCİ BÖLÜM Kaynak Suları ve İçme Sularının İzne Bağlanması ile İlgili Hükümler İzinsiz Kaynak Suları ve İçme Sularının Satış Yasağı Madde
16 — İzinsiz kaynak suları ve içme sularının satış yasağı ile ilgili hükümler
aşağıda belirtilmiştir: a) Bu Yönetmelikte
belirtilen tanım ve niteliklere uygun olsa dahi, bu Yönetmelik hükümlerine
göre izin alınmamış kaynak ve içme sularının pazara arzı, satışı ve tüketime
sunulması yasaktır. b) Dere, göl, nehir gibi
yüzeysel suların satışı yasaktır. c) Kaynak suları ve içme
sularında aynı kaynak birden fazla gerçek veya tüzel kişilerce kullanılamaz. d) İzinli suların, işletme
ruhsatında yer alan
ticari isminden farklı bir isim altında satışı yasaktır. Ancak,
Bakanlığın özel izni ile izinli sulardan üçüncü ülkelere ihracat amacı ile
kendi adına veya başka firma adına farklı bir ticari isim ile dolum
yapılabilir. Bu madde uyarınca dolum yapacak üreticilerin Ek- e) Bu Yönetmeliğe göre
izne bağlanmış olan kaynak ve içme suları, tüketim yerlerine nakil ve tüketim
yerindeki depolama işinde kullanılacak taşıt, tank ve depoların Bakanlıkça
hijyenik şartlara sahip olması ve bu öngörülen usul ve esaslar
çerçevesinde ayrıca izin alınması kaydı ile toplu olarak yemek ve sair gıda
maddesi hazırlamak veya istihdam ettiği elemanların ya da hizmet sunduğu
kişilerin su ihtiyacını karşılamak veya endüstride herhangi bir maddenin üretiminde
kullanmak için Ek- f) Belediye mücavir alanı
dışında olup fenni su şebekesi bulunmayan veya sıhhi içme-kullanma suyu yeterli olmayan, toplu yaşanılan ve günde
500 litreden fazla zaruri su ihtiyacı bulunan yerlerdeki kişilerin su
ihtiyacının karşılanması için, bu fıkranın (e) bendi uyarınca su temin edilebilir . Bu sular başkalarına satılamaz. İzin Alma Mecburiyeti Madde
17 — Bu Yönetmelikte belirtilen esaslara uygun kaynak ve içme sularını
işletmek isteyenler, Bakanlıktan tesis ve işletme izni almak zorundadır. Bu Yönetmeliğe göre
verilen izin, yürürlükteki mevzuat uyarınca diğer kuruluşlardan izin alma
zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. İlk Başvuru, İnceleme ve Analiz Madde
18 — Bu Yönetmelikte belirtilen kaynak ve içme sularını işletmek isteyen
gerçek veya tüzel kişiler, kaynakta veya çıkış noktasında hiçbir işlem
yapmadan, kaynağın veya çıkış noktasının yerini tereddütlere meydan vermeyecek
şekilde belirleyen plan veya kroki ile birlikte Valiliğe müracaat ederler. Başvurunun Müdürlüğe
intikali üzerine; suların kaynağı veya çıkış noktası, müdürlük elamanları kontrolünde
numune alınacak şekle getirtilir. Kurul, kaynağı veya çıkış noktası ve tesis
yerini mahallinde tetkik eder. Yapılan tetkikler sonucunda,
kaynağın veya çıkış noktasının tanımına uygunluğunun tespit edilmesi halinde,
sağlık teşkilatı, kaynağından tekniğine uygun olarak gerekli numuneleri alır;
debi ve sıcaklık gibi mahallinde yapılması gereken ölçümleri yapar, kaptajın
yeri ve kaynağın veya çıkış noktasının etrafında bırakılacak koruma alanı mesafesi ve gerekli olan diğer hususlara
da yer verilerek ön raporu detaylı şekilde hazırlar. Alınan numuneler, tercihen
akredite olmuş ve analitik kontrol sistemine sahip, denetim yetkileri yetkili
kuruluşlarca onaylanmış bağımsız kişi veya kurumlarca belirli aralıklarla
denetlenen laboratuvarlar arasından, Bakanlıkça yetki verilecek
laboratuvarlarda analiz ettirilir. Tesis izni ve işletme izni
için yaptırılan analizler ile Kurul üyelerinin yolluklarının yürürlükteki
mevzuata uygun olarak ödenmesinden su işletmecisi sorumludur. Kurul Madde
19 — Kurul; İl sağlık müdürünün veya görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında
aşağıdaki üyelerden teşkil edilir: a) Gıda ve çevre kontrol
şube müdürü, b) Kimya mühendisi veya
kimyager veya gıda mühendisi veya biyolog, c) Jeoloji mühendisi veya
hidro-jeoloji mühendisi, d) Makine mühendisi, e) İnşaat mühendisi, f) Tıbbi teknolog veya
sağlık memuru veya çevre sağlık teknisyeni, g) İlgili imar müdürlüğünü
temsilen bir yetkili. Tesis izni aşamasında
Kurul, bu maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (e), (f) ve (g) bentlerinde
sayılan gruplara dahil üyelerden her bir gruptan en
az bir üyenin katılımı ile mahallinde toplanır. İşletme izni aşamasında
ise, bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (e) ve (f) bentlerinde
sayılan gruplara dahil üyelerden her bir gruptan en
az bir üyenin katılımı ile mahallinde toplanır. Gerekli görülür ise, diğer
ilgili teknik elemanlar da kurula dahil edilir.
Ayrıca, Kurula konusunda uzman ilgili sivil toplum örgütü temsilcisi gözlemci
olarak katılabilir. Söz konusu temsilcinin Kurula katılımı zorunlu değildir. Kurul üyelerinin görüşleri
arasında ihtilaf doğması halinde Bakanlık konu ile ilgili uzmanın görüşünü
dikkate alabilir veya yeniden Kurul oluşturabilir. Projelerin Hazırlanması Madde
20 — Kurulun olumlu ön raporundan sonra işletmeye ait suyun çıkış noktası ve
kaynağı, kaptajı ve koruma bölgesi, isale hattı, toplama odası, depo,
imlahane ve diğer sosyal tesislere ait ünitelerin projeleri işletmeci
tarafından aşağıda belirtilen ölçeklerde yetkili mühendislere
hazırlattırılır. a) 1/100 veya 1/1000
ölçekli koruma bölgesini gösterecek biçimde kaynak yeri plan koteleri, b) 1/20
- 1/50 ölçekli kaptaj projesi, c) Kaynağın veya çıkış
noktasının bağlantılarını, toplama odasını ve maslak gibi üniteleri de
gösteren 1/200 -1/2000 ölçekli isale plan ve profili, d) Kanalizasyon bulunmayan
yerlerde 1/20 - 1/50 ölçekli fosseptik projesi ve
açıklama raporu, e) Depo kullanılacak ise
1/50-1/100 ölçekli depo projesi, f) 1/50-1/500
ölçekli imlahane projesi, (Uygulanacak prosese bağlı olarak, işletmede imal
edilmesi gereken dönüşsüz ambalajlar için imal yeri ile kirli ve dolu kap
bekletme yeri, yıkama, doldurma ve kapaklama yeri ve diğer ilgili üniteleri
birlikte gösterir.) g) Makine yerleşimi ile iş
akımını gösterir şema ve açıklama raporu, h) Sosyal tesis ile diğer
yardımcı üniteleri gösterir 1/50-1/500 ölçekli
proje, ı) Bütün üniteler ile
kaynak koruma alanını da gösterecek şekilde hazırlanmış genel vaziyet planı. Dosya Tanzimi Madde
21 — Tesis izni için üç nüsha olarak tanzim edilecek olan dosyada aşağıda
belirtilen bilgi ve belgeler bulunur; a) Dilekçe, b) 20 nci maddede belirtilen
projeler, c) Suyun kaynağından veya
kaynaklarından, çıkış noktası veya noktalarından alınacak numunelerin Ek-1’de
yer alan parametrelere ait tam analiz raporları, d) Su ile ilgili Kurul ön
raporu, e) Ek-4’de yer alan Tesis
İznine Esas Değerlendirme Formu, f) Valiliğin Uygun
görüşünü belirtir Olur, g) Suyun imla şekli ile
ilgili açıklama raporu, h) Hidrojeolojik inceleme
raporu, ı) Suyun bulunduğu
arazinin, Kurulca belirlenen koruma alanını da kapsayacak şekilde tapusu, yer
başka gerçek veya tüzel kişiye ait ise noter onaylı anlaşma örneği, hisseli
tapularda diğer hissedarların noter onaylı muvafakatı veya ilgili mahkemeden
alınacak karar, i) Suya uygulanacak üretim
proseslerine ilişkin bilgi ve belgeler, j) Teknik usullerle yer
altından çıkartılan ve çıkış noktası kuyu olan içme sularında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden
alınacak İçme Amaçlı Yer Altı Suyu Kullanım Belgesi, k)Teknik usullerle yer altından çıkartılan içme sularının ilgili mevzuatına
uygun olarak İl Özel İdaresi’nden kiralandığına dair sözleşme, l) İsale hattında
kullanılacak malzemelere ait bilgi ve belgeler, m) Var ise ilgili mevzuatı
doğrultusunda alınmış diğer kuruluşlara ait görüş yazıları. Hazırlanan dosyalar müdürlükçe
incelenir ve uygun görülmesi halinde onaylanır. Müdürlükçe incelenerek uygun
görülen ve onaylanan, dosya bilgilerine dayanılarak düzenlenen Ek-4 formu, Valilik Oluru, Kurul Raporu ve analiz
raporları Bakanlığa gönderilir. Dosyalardan bir nüshası müdürlükte, birisi
sağlık ocağında ve diğeri de işletmecide muhafaza edilir. Tesis İzni Madde
22 — Bakanlığa intikal eden bilgi ve belgeler tetkik edilir ve gerektiğinde
mahallinde incelemede bulunulur. Uygun görülmesi halinde işletmeye tesis izni
verildiği bir yazı ile Valiliğe bildirilir. Müdürlükçe onaylanan dosyaların
bir nüshası müdürlükte, diğer nüshası da işletmecide muhafaza edilir. Su sahipleri veya
işletmecileri, Bakanlıktan tesis izni almadan inşa ettikleri yapılardan
dolayı hak talep edemezler. Verilen tesis izni üç yıl
için geçerlidir. Tesisin bu süre içinde inşa edilememesi ve işletme sahibinin
Bakanlıktan ek süre talebinde bulunması halinde, bu süre Bakanlıkça en fazla
iki yıl uzatılabilir. İşletme İzni Madde
23 — Tesis izni alanlar, uygun görülen projeleri ve bu Yönetmelikte istenilen
hususları tam olarak yerine getirmek suretiyle bütün tesisleri inşa ederek
tamamladıktan sonra, bir dilekçe ile Valiliğe başvurarak işletme izni talebinde
bulunurlar. Kurulca, tesislerin mahallinde
incelenmesi sonucu, bu Yönetmelik hükümlerine ve projelerine uygunluğunun
anlaşılması halinde, ruhsata esas olmak üzere suyun tüketime sunulacağı en
son nokta olan nihai dolum yerinden su örnekleri alınarak Ek- Kurul son raporu, suyun
tam analiz raporları, Valilik Oluru, firma imzası ve kaşesini taşıyan üç adet
etiket örneği Ek- Gerektiğinde tesisin
mahallinde incelenmesi ve dosyanın tetkikine müteakiben Bakanlıkça işletme
izni verilir. Tesis izni alınmadan inşa
edilmiş tesislerin projelerine uygun olması halinde; Ek- 4 ve Ek –5’ de yer
alan formlara göre İl Sağlık Müdürlüklerince bir değerlendirmede bulunulur ve
herhangi bir olumsuzluk yok ise gerekli bilgi ve belgeler Bakanlığa
gönderilir. Bakanlıkça uygun görülmesi halinde tesis izni ile işletme izni
aynı anda verilir. İKİNCİ BÖLÜM Tesislere Ait Hükümler Kaynak Koruma Alanı Madde
24 — Kaynak koruma alanı, Kurul tarafından kaynağın yer aldığı jeolojik formasyon, topoğrafik ve hidrojeolojik şartlar göz önüne
alınarak tayin edilir. Koruma alanı ile ilgili
hususlar projesinde gösterilir ve gerekçesi ayrıntılı olarak Kurul ön raporunda
belirtilir. Koruma alanına insan,
hayvan, sel ve diğer suların girmesi önlenerek her türlü kirlenmeye karşı tedbirler
alınır. Bu bölgede suyun niteliğini etkileyecek faaliyetlere izin verilmez. Kaptaj Madde
25 — Teknik usullerle çıkartılmayıp yeryüzüne kendiliğinden çıkan suların
kaptaja alınması şarttır. Kaptaj, suyun çıkış noktasından sağlıklı şekilde
alınarak isaleye hazır duruma getirilip, her türlü kirlenmeye mani olacak ve
dışardan içine hiçbir şey sızmayacak tarzda inşa edilir. Kaptaj, suyun çıkış
noktasına gelecek şekilde yapılır. Kaptaj, camdan veya suyun
niteliğini bozmayacak malzemeden yapılmış açılır kapanır şekilde ayrılmış,
biri suların toplandığı oda ve diğeri manevra odası olmak üzere iki bölümden
oluşur. Kaptajın manevra odasında,
suyun isalesi, su kaynağını tamamen ortaya çıkaracak şekilde tahliyesi,
numune alınması, debisinin ölçülmesi ve manevra odasına dökülecek suların
boşaltılması için gerekli tertibat yer alır. Ayrıca, her iki bölümün birlikte
veya ayrı ayrı havalandırılması için, suyun dışardan kirlenmesini önleyecek
şekilde gerekli tertibat yapılır. Bu özellikler, toplama odası ile benzeri
yapılarda da göz önünde bulundurulur ve bu gibi ünitelerin tahliye uçlarına uygun
tertibat konur. Ayrı kaptajda toplanan
aynı nitelikteki sular için tek manevra odası yapılabilir. İsale Madde
26 — Suyu depoya akıtmak için kurulan isale hattı, suyun fiziksel ve kimyasal
niteliklerini bozmayacak bir maddeden yapılır. İsale projesi, isale hattı
borusunda daima basınçlı su bulunacak şekilde tanzim edilir. Su kaptajdan depoya,
gerekli sıhhi ve teknik tedbirler alınarak cazibe ile akıtılır. Topoğrafik
bakımdan buna imkan olmayan hallerde, suyun
özelliklerini bozmayacak nitelikte pompa kullanılarak ve su terfi edilerek
isale sağlanabilir. Depo Madde
27 — Depo, aşağıda belirtilen özellikleri taşır; a) Depo iç yüzeyleri
fayans veya suyun niteliğini bozmayacak bir madde ile kaplanacak, en az iki
göz oda ile bir manevra odasından oluşur. b) Depo gözlerinin içine
girişler manevra odasından veya manevraya müsaade eden vana gruplarından
yapılır ve depo içine sabit merdiven konmaz. c) Depoya giren ve çıkan
sudan numune almak ve giren suyun debisini ölçmek için gerekli tertibat
bulunur. d) Depo, herhangi bir bina
ile bitişik yapılmaz ve çatısı bulunmaz. Ancak, gerekli durumlarda imlahane
ile bitişik olabilir. e) Depo gözlerinin
havalandırılmasının sağlanması ve dışarıdan su ve başka maddelerin girmesinin
önlenmesi için uygun bir havalandırma bacası bulunur. f) Depoya su girişi yapan,
imlahaneye veren ve tahliyede kullanılan borular, depo içinde, su ile temas
etmeyecek şekilde düzenlenir. g) Depo manevra odasında,
depo gözlerine giren ve çıkan borular ve bunların birbiri ile olan bağlantıları
bir şemada gösterilir ve bu şema manevra odasının görülebilir bir yerine
asılır. h) Ayrıca suların
niteliklerini değiştirmeyecek paslanmaz çelik ve benzeri maddeler ile yapılmış
depolar ile su ile temas eden yüzeylerin epoksi gibi maddelerle kaplı çelik
tanklar da kullanılabilir. İmlahane Madde 28 — İmlahane aşağıdaki bölümleri kapsar: a) Dönüşlü cam ve izin
verilen diğer kaplara dolum yapmak için, 1) Boş kapların
depolandığı bölüm, 2) Doldurulmuş kapların
depolandığı bölüm. b) İşletmede üretilen
dönüşsüz kaplara dolum için; 1) Hammaddelerin
depolandığı bölüm, 2) Doldurulmuş kapların
depolandığı bölüm. İmlahane tabanı, kir
tutmayan yıkanabilir bir malzeme ile döşenir ve her bölüm tabanında kanalizasyona,
kanalizasyon bulunmayan yerlerde septik çukurlara bağlı, sifonlu, ızgaralı
tertibat bulunur. Bütün bölümlerin tabanları, suların çabuk ve kolay
akabileceği şekilde sifon tertibatına doğru eğimli olur. Yapılacak septik çukurlar,
hela çukurlarından ayrı olup, suların kirlenmesine neden olmayacak şekilde ve
19/3/1971 tarihli ve 13783 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara
Ait Yönetmeliğe uygun olarak ayrı bir yerde yapılır. İmlahane duvarlarının iç
yüzeyleri tabandan itibaren en az iki metre yükseklikte fayans gibi kolay temizlenebilir
sıhhi malzeme ile döşenir. İmlahane içindeki bölme
duvarları ise fayans kaplı duvar olabileceği gibi, paslanmaz çelik veya camdan
yapılabilir. Bu bölmelerin asgari iki metre yükseklikte olması şarttır. İmlahane, gündüz ışığı
alabilecek şekilde inşa edilmiş ve yeterli büyüklükte pencere ile donatılmış
olarak, daima temiz bulundurulur. Temizlik, sıhhi ve teknik usullerle
yapılır. İmlahane içinde
bulundurulan her türlü araç ve gereçler kolay temizlenebilir maddeden yapılmış
olacaktır. Temizlik için kullanılan çöp kabı ve diğer temizlik malzemesi suyu
kirletmeyecek bir yerde bulundurulur. Genel temizlik, çalışma saatleri
dışında yapılır. Çalışmanın devamlı olduğu hallerde ise çalışma durdurularak
yapılır. İmlahaneye her türlü
haşere ve kemiricilerin girmesini önleyecek sıhhi ve fenni tedbirler alınır.
Tesiste, gerektiğinde tekniğine ve usulüne uygun olarak yetkili personel
tarafından ilaçlı mücadele yapılır. İlaçlamada yetkili makamlarca izne
bağlanmış ürünler kullanılır ve bunlar imlahanede bulundurulamaz. İmlahanede, personelin
şahsi temizliğini yapması, kap, kapak ve benzeri malzemelerin özel bölümleri
dışında depolanması, kedi, köpek, kümes hayvanları ile benzerlerinin
beslenmesi ve bulundurulması yasaktır. Sosyal tesislere ait kapılar doğrudan
imlahaneye açılamaz. Aynı imlahanede, aynı
dolum hattı ve makinesi kullanılarak ilgili kurumundan izin alınması şartı
ile diğer su ve sulu içeceklerin dolumu yapılabilir. Sosyal Tesisler Madde
29 — Tesiste, çalışanların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yemekhane,
soyunma-giyinme ve dinlenme yeri, duş, tuvalet, lavabo, gerektiğinde
yatakhane gibi sosyal tesisler ihtiyaca cevap verecek özellik ve
sayıda uygun sıhhi niteliklerde yapılır. Su ile Temas Eden Yüzeyler Madde
30 — Çıkış noktasından doluma kadar su ile temas eden veya etmesi muhtemel
olan bütün yüzeyler ile yine su ile temas edecek şekilde kullanılacak alet ve
cihazlar, suyun niteliğini bozmayacak ve sağlığa zarar vermeyecek özellikleri
haiz malzemeden yapılır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kaplar, Kapaklar ve Etiketler Kaplar Madde
31 — Suyun dolumunda kullanılacak kaplar ilgili Bakanlığın iznine tabidir. Bu
kaplar, suyun niteliğini değiştirmeyecek ve su ile etkileşmeyecek, izin alınmış
bir maddeden yapılır. Ambalajda cam dışındaki
malzemeden yapılmış kapların kullanılması halinde, bu kapların sağlık açısından
sakıncalı olmadığına, kullanım ve üretimine ilişkin bilgi ve belgeler ilgili
Bakanlığa ibraz edilerek izne bağlanır. Suyun dolumunda kullanılan
kaplar, geri dönüşlü ve geri dönüşsüz olmak üzere iki ayrı grupta değerlendirilir: a) Geri dönüşlü kaplar: En
az 55- Geri dönüşlü polikarbonat
damacanalarda suyun adı ve/veya şirket ismi ve/veya tescilli amblemi veya
logosu kabartma şeklinde kap üzerine yazılır ve bu kaplara farklı su dolumu
yapılamaz. Geri dönüşlü kaplarda tutma yerleri kabın iç hacmine dahil olmamalıdır. b) Geri dönüşsüz kaplar:
Su dolumunda, cam ve metal dışında malzemeden yapılmış kapların kullanılması
halinde, bu kaplar imlahanenin ilgili bölümlerinde otomatik olarak
hammaddeden ve preformdan hareketle imal edilir. Kaplar dolumdan önce
basınçlı su ve hava ile temizlenir, el değmeden otomatik sistemle doluma
alınır. Suyun dolumunda cam,
polietilen (PET) ve polivinilklorür (PVC) gibi geri dönüşsüz kapların dışında
alüminyum folyodan otomatik olarak üretilen geri dönüşsüz ambalajlarda
kullanılabilir. Kapaklar Madde
32 — Su kaplarında kullanılacak kapaklar için ilgili Bakanlıktan izin alınması
ve bu kapakların aşağıdaki özelliklere sahip olması şarttır. a) Kapaklar su ile
etkileşmeyen ve insan sağlığına zarar vermeyen plastik veya metalden yapılır
ve imlahanede bulunan otomatik kapaklama makinesinde, yırtılmadan veya
bozulmadan açılmayacak şekilde kapatılır. b) Suların bardak şeklindeki kaplara dolumunda, yapıştırıcı
kullanılmaksızın bardak ağzını tamamen kapatacak şekilde, tekniğine uygun
kapaklar kullanılır. Bu kapaklarda, kolay açılabilmesi
için açma uzantısı bulunur. Kapaklar, imlahanede hijyenik
şartlarda muhafaza edilir. Kullanılmış veya bozulmuş
kapakların kullanılması yasaktır. Kapların Yıkanması, Doldurulması ve Kapaklanması Madde
33 — Kapların yıkanması, doldurulması ve kapaklanması el değmeden otomatik
makine veya otomatik sistemle yapılır. Geri dönüşlü kaplar her seferinde
dolumdan önce yıkanır. Otomatik yıkama ünitelerinde yıkama işlemi, uygun
teknoloji ve malzeme ile yapılır. Yıkama suyunda kullanılan
ürünün aktivitesinin devamlılığı sağlanır. Temizlikte Bakanlıktan izinli
ürünler kullanılır. İşlem dosyasında temizleyici ile ilgili bilgiler yer
alır. Tesisteki yıkama suyu hijyenik yıkamaya imkan vermeyecek derecede kirlendiğinde
değiştirilir. Dolum yerinde dolum
yapılan ve kapların yıkanmasında kullanılan su dışında başka su bulundurmak
yasaktır. Etiket Bilgileri Madde
34 —Suların etiketinde; suyun adı, cinsi, imla edildiği yerin adresi,
Bakanlıkça verilen iznin tarih ve sayısı, Bakanlığın uygun gördüğü uyarılar,
ayırma işlemi gibi Bakanlığın izni ile suya uygulanan işlemler ve suyun sahip
olduğu parametreler yer alır. İmal ve son kullanma tarihi ile parti ve seri
numarası etiket üzerine yazılabileceği gibi kap veya kapak üzerine görünür bir şekilde yazılır.
Kaynak sularının ticari tanımlaması, kaynağın ismini veya kaynağın bulunduğu
yerin ismini yansıtmıyorsa, kaynağın ismi veya kaynağın bulunduğu yerin ismi,
bu ticari tanımlama
için kullanılan puntonun bir buçuk kat büyüklüğünde puntoyla yazılır. Suyun
cinsi, adının hemen altında okunabilecek şekilde yazılır ve bu yazı
sembollerle kapatılamaz. Etiket üzerinde yer alması gerekli görülen bilgiler,
fırınlanmış veya kabartma veya baskı şeklinde olabileceği gibi kağıt etiket şeklinde de olabilir. Kağıt etiketin, suyun tüketiciye ulaşıncaya kadar ambalaj
üzerinde kalmasını sağlayıcı, bozulmasını ve düşmesini önleyici her türlü
tedbir işletmeci tarafından alınır. Suyun adı mutlaka kapak üzerine de
yazılır. Kap, kapak ve etiketlerde
tüketiciyi yanıltıcı bilgi ve sembollere yer verilemez. Tüketicinin
yanıltılması ve aldatılmasını önlemek, ürün güvenliğini sağlamak için;
işleticilerce polikarbonat damacana gibi kaplarda, kap ve kapak üzerine
gelecek ve hava ve su sızdırmayacak şekilde shiring uygulanır. Shiring
üzerine okunacak şekilde suyun adı ve cinsi yazılır. Etiketlerin
düzenlenmesinde; a) Etiket zemini Ek-1 c’de yer alan gösterge parametrelerini kapsayacak
şekilde doğal kaynak sularında mavi ve tonları; içme sularında kahverengi ve
tonları olacak şekilde; tamamen tarif edilen renkte olabileceği gibi; b) Etiketin alt ve üst
kenarlarına su cinsine uyan, yukarıda belirtilen renklerde bantlar konulmak
sureti ile, etiketin diğer yerlerinde istenilen
renkler kullanılabilir. Bu bende uyan etiketlerde şu ölçüler uygulanır: 1) 2) 3) Etiket zemini üzerinde,
gösterge parametrelerinde yer alan kimyasal parametreler okunabilecek şekilde
yer alır. Üçüncü ülkelere ihracat
amacı ile dolumu yapılan suların etiket düzenlemelerinde bu Yönetmelikte
geçen hükümler uygulanmaz. İçme sularında suyun
fiziksel ve kimyasal niteliklerini değiştirici ters osmoz, filtrasyon ve
benzeri işlemler ile kaynak sularında ozonla zenginleştirilmiş hava
kullanılarak ayrıştırma işlemi yapılması halinde etiket üzerinde belirtilmesi
zorunludur. İkram maksadıyla
kullanılmak üzere belirli kişi veya kuruluşlar adına üretim yapılan hallerde
yukarıdaki fıkralarda belirtilen bilgilere ek olarak, adına üretim yapılan
kişinin veya kuruluşun logosuna, adına veya unvanına etiket üzerinde yer
verilebilir. Bu ürünler, üretimi yaptıran kişi veya kuruluşlarca başkalarına
satılamaz. Bu tür üretimler, adına üretim yapılacak kişinin veya kuruluşun
adı veya unvanı, etiket örneği ve üretim miktarı da belirtilerek her üretim
partisinden önce Bakanlığa bildirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kaynak Suları ve İçme Sularıyla İlgili Çeşitli Hükümler Mesul Müdür Madde
35 — Su tesislerinde, devamlı olarak mesul müdür bulundurulması zorunludur.
Mesul müdüre ait bilgi ve belgeler sağlık müdürlüğüne yazılı olarak
bildirilir. Müdürlükçe uygun görülürse mesul müdür belgesi düzenlenir. Mesul müdür, sağlık, gıda,
biyoloji, kimya veya çevre alanında eğitim almış lisans ve ön lisans mezunlarından
olur. Mesul müdür
görevlendirilmesi işletmecinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Dezenfeksiyon, Ayrıştırma ve Filtrasyon Madde
36 — Kaynak sularının yer yüzüne çıktığı ve
kullanıma arz edildiği noktada mikrobiyolojik açıdan temiz olması esastır.
Kaynak sularına kendisine karakteristik özellik veren önemli elementlere
ilişkin suyun kaynağındaki niteliğini değiştirmemek kaydıyla uygulanan,
muhtemelen oksijenlemeyi takiben demir ve kükürt gibi kalıcı olmayan
elementlerin filtrasyon ve boşaltma yoluyla ayrıştırılması, ozonla
zenginleştirilmiş hava kullanılarak demir, mangan, kükürt ve arseniğin
ayrıştırılması ve tamamen fiziksel yollarla serbest karbondioksidin kısmen
veya tamamen ayrıştırılması işlemleri ile kaynak suyunun kimyasal ve
mikrobiyolojik niteliklerini değiştirmeyecek tarzda suda asılı kalan çözülmemiş
partikülleri uzaklaştırmaya yönelik filtrasyon
işlemleri dışında herhangi bir işlem uygulanmaması esastır. Kaynak sularında
dezenfeksiyona yönelik herhangi bir işlem yapılamaz Ancak savaş, deprem ve
sel gibi doğal afetlerde Bakanlığın özel izni ve uygun göreceği usul ve
teknikler ile diğer işlemlere tabi tutulabilir. Ayırma işleminde ozonla
zenginleştirilmiş havanın kullanılması halinde; a) Bakanlık önceden
bilgilendirilir, b) Ayırım işleminde ayırım
işleminin etkinliğinin sağlanması, zararlı etkilerinin önlenmesi ve suyun
fiziksel ve kimyasal bileşimlerinin değişmemesi esas alınır, c) Ayırma işleminden önce
kaynak suyu, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (a) bendinde belirtilen
mikrobiyolojik kriterleri sağlamalıdır. Ozonla
zenginleştirilmiş hava kullanımı ile işleme tabi tutulmuş kaynak sularının
kontrol izlemesine ozon, bromat ve bromoform da dahil edilir ve işlem
sonucundaki kalıntılar için maksimum limit değeri ozon için 50 mg/L, bromat
için 3.0 mg/L, ve bromoform için ise 1.0 mg/L, olarak belirlenir
. İçme sularında
dezenfeksiyon, çöktürme, filtrasyon gibi hazırlama işlemleri uygulanabilir.
Bu sulara ayrıca deiyonizasyon, ters osmoz, elektrodiyaliz ve benzeri
işlemler uygulanır. İçme sularında
dezenfeksiyon; ozonlama, ultraviole ve benzeri metotlar ile yapılabilir. Personele Ait Kıyafet ve Sağlık Kontrolleri Madde
37 — İmlahanede çalışan personel, uygun iş elbisesi ve başlık giymek, dolum makinelerinin
başında duranlar ağız ve burunlarına maske takmak zorundadırlar. İşyerinde çalışan
personelin temizliğine dikkat edilir. 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun
126 ncı maddesi gereğince çalışanların sağlık kontrolleri ve portör
muayeneleri yapılarak sağlık karnelerine işlenir. Bu işlemden işveren ve
mesul müdür sorumludur. İşletmeci Tarafından Yaptırılacak Analizler Madde
38 — İşletmeciler, kaynak ve içme sularının denetim ve kontrol izlemeleri
için Müdürlük tarafından alınacak su numunelerinin analizlerini 18 inci
maddede belirtilen laboratuvarlarda yaptırmak ve alacakları raporları her yıl
için ayrı dosyalarda saklamak ve analiz sonuçlarını Müdürlük kanalıyla Bakanlığa
bildirmek zorundadır. İşletmede Bulundurulacak Belgeler Madde 39 — İşletmede Bakanlıkça verilen işletme izni belgesi,
mesul müdüre ait fotoğraflı ve valilikçe onaylı belge, yaprakları
numaralanmış ve sonu sağlık müdürlüğünce onaylanmış denetleme defteri, işçilere
ait sağlık karneleri ve portör muayenesi raporları ile 38 inci maddeye göre
işletmeci tarafından yaptırılmış analizlerin sonuç raporları bulundurulur.
Ayrıca, suların üçüncü ülkelere ihracatı amacıyla 16 ncı madde uyarınca
Bakanlıktan izin alınmışsa, alınan izin belgesi de işletmede bulundurulur. İznin Geçerliliği, İzin Belgesinin Kaybolması veya Tahrip Olması Madde
40 — İzin, kimin adına ve hangi su için alınmış ise o gerçek veya tüzel kişi
ve su için geçerlidir. İzin belgesinde belirtilen hususlar esas olup; bu
hususlardan herhangi birinin değişmesi veya işletme izni belgesinin kaybolması,
okunamayacak ve yanlış anlamalara sebep olacak şekilde bozulması halinde, su
sahibi veya işletmecisince bir dilekçe ile valiliğe müracaat edilir. Dilekçeye
değişiklik ile ilgili belge ve bilgiler veya kayıp ilanı verilmiş gazete veya
bozulan izin belgesinin aslı ilave edilir. Müracaat üzerine
müdürlükçe gerekli inceleme yapılır ve tesiste iznin verildiği şartlarda bir
değişiklik olmadığının tespit edilmesi halinde; müdürlükçe hazırlanacak
rapor, valiliğin konuya ilişkin uygun görüşü ile birlikte Bakanlığa intikal
ettirilir. Bakanlıkça yapılacak inceleme sonucu söz konusu talebin uygun
görülmesi halinde, gerekli düzeltme yapılır veya eski tarih ve sayı ile
yeniden izin belgesi tanzim edilir ve gerekli açıklama yapılarak onaylanır. İzin verme sırasındaki
mevcut şartlarını kaybettiği 46 ncı madde uyarınca tespit edilen işletmeler
ile ruhsatlandırma sürecinin herhangi bir aşamasında sahte ve yanıltıcı belge
ibraz ettiği tespit edilen işletmecilerin adlarına düzenlenen izinler iptal
edilir. Ayrıca yapılan denetimlerde faaliyet göstermediği tespit edilen ve
tespit tarihinden itibaren bir yıl içinde faaliyete geçmeyen tesislerin
işletmecilerinin adlarına düzenlenen izinler iptal edilir. Tesiste Yapılacak İlave veya Değişiklik Madde
41 — Yeni kaynak ilave edilmek veya tesiste fiziksel yapıyı değiştirecek
şekilde tadilat veya ilave yapılmak istenmesi halinde, 22 ve 23 üncü maddeler
doğrultusunda Bakanlıktan izin alınması şarttır. Yeni kaynak ilave edilmesi
suretiyle suyun izninde belirtilen niteliğinin değişmesi halinde, mevcut izin
iptal edilerek yeni tarih ve sayı ile izin belgesi tanzim edilir. İthal ve İhraç İzni Madde
42 — Bu Yönetmelikte belirtilen hüküm ve şartlara uygun olan kaynak ve içme
sularının ithalinde ve ihracında, bu konulardaki düzenlemelere göre hareket
edilir. Ancak, bu Yönetmelik hükümlerine uymayan kaynak ve içme sularının
ithaline, yurtiçinde satışına ve tüketime sunulmasına izin verilmez. Bu Yönetmeliğin 16 ncı
maddesi gereği birden fazla ticari isim ile aynı kaynaktan su dolumu yapılmaması
esastır. Ancak, Bakanlığın özel izni ile izinli sulardan üçüncü ülkelere
ihracat amacı ile kendi adına veya başka firma adına farklı bir ticari isim ile
dolum yapılabilir. Bu madde uyarınca dolum yapacak üreticilerin Ek-6 da yer alan form doğrultusunda Bakanlığa bildirimde
bulunarak izin alması zorunludur. İsim Karışıklığının Önlenmesi Madde
43 — Kaynak ve içme sularının kontrollerinde herhangi bir karışıklığa meydan
vermemek ve tüketicinin yanılmasını veya aldatılmasını önlemek için; ayrı
işletmelerden elde edilen kaynak ve içme sularına aynı isim altında satış
izni verilmemesi esastır. Ancak aynı işletmeci tarafından ayrı yerlerde
üretilen kaynak ve
içme sularına tek bir ticari isim ile satış izni talep edilirse etiket
üzerinde suyun ismine, üretildiği yerin veya kaynağın ismini yansıtan bir
ticari tanımlama eklenmesi veya 34 üncü madde uyarınca kaynağın isminin veya
çıkartıldığı yerin isminin, suyun ticari tanımlamasının en az bir buçuk kat
büyüklüğünde yazılması şartı ile izin verilebilir. İsim karışıklığının
önlenmesi için suyun adıyla ilgili olarak marka tescil belgesi, marka tescil
belgesi yok ise Türk Patent Enstitüsü Başkanlığına müracaatına dair belgenin
noter onaylı suretinin işletme izni aşamasında ibrazı gerekir. Tesislerin Dezenfeksiyonu Madde
44 — Su tesislerinin genel hijyen kaidelerine uyması
esas olup, gerekli dezenfeksiyonun işletmecilerce Bakanlıktan izinli
dezenfektanlar kullanılarak yaptırılması zorunludur. Gerekli görülürse
mahalli sağlık teşkilatının
gözetiminde tesisler
dezenfekte ettirilir. Ambalaj Atıkları Madde
45 — Su dolumunda kullanılan kap ve kapakların atıkları bağımsız bir ünitede
muhafaza edilir. Plastik ve benzeri
dönüşsüz kaplara dolum yapılan işletmelerde, kullanılmış kapların bulundurulması
ve depolanması yasaktır. Her ne amaçla olursa
olsun, imlahanede kullanılmış kapak bulundurulamaz. Denetim ve İzleme Madde
46 — Kaynak ve içme sularına ait tesisler senede bir defa Bakanlıkça, üçer
aylık periyotlarla da Müdürlükçe denetlenir.
Bakanlıkça yapılan denetimler sonucu eksiklikleri tespit edilen tesislere
eksikliklerinin giderilmesi için en az onbeş gün süre verilir. Bu süre
sonunda gerekli şartları sağlamayan tesisler hakkında yasal işlem yapılır.
Tüketime sunulan kaynak ve içme suları ise denetim izlemesine, kontrol
izlemesine ve piyasa kontrolüne tabi tutulur. Numuneler,
nihai dolum yerinden alınır. Ancak herhangi bir kontaminasyonun olması durumunda
dolum yerinin dışındaki noktalardan da gerekli önlemler aldırılarak numuneler
alınabilir. Piyasaya arz edilen
suların tüp, otogaz, petrol ve petrol ürünleri ile bir arada dağıtımı ve satışı
yapılamaz. İşletmeciler, yıllık
üretim miktarlarını, takip eden yılın ilk ayında İl Sağlık Müdürlükleri
kanalıyla Bakanlığa bildirmek zorundadır. Suların denetim izlemeleri ile
kontrol izlemeleri bu bildirimler doğrultusunda Bakanlıkça Ek-2
Tablo B2 uyarınca programlanır. Denetleme izlemesinin
amacı; bu Yönetmeliğin Ek-1 (a) ve (b)' deki bütün
parametrik değerlere uyulup uyulmadığını belirlemek için gerekli verileri
temin etmektir. Sular Ek -1 (a) ve (b)’ de belirtilen parametreler ile 7 nci
maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen bütün parametreler denetleme izlemesine tabi tutulur. Bakanlık
gerekli gördüğü taktirde Ek-1 (c) ve (d)’ de yer
alan parametreleri de denetleme izlemesine dahil edebilir. Denetleme
izlemesi için belirlenen program doğrultusunda müdürlük tarafından numune
alınarak analizleri yapılmak üzere 18 inci maddede belirtilen laboratuvarlara
gönderilir. Analiz ücretlerinin ödenmesi 38 inci madde gereği işletmecinin
sorumluğundadır. Kontrol izlemesinin amacı;
kaynak suları ve içme sularının Ek-2 Tablo A’da sayılan
parametrelerin Ek- 1’de yer alan değerlerine uyup uymadığını belirlemek
amacıyla, suyun organoleptik ve mikrobiyolojik kalitesi ve aynı zamanda içme
sularında dezenfeksiyon yapılması durumunda, bu dezenfeksiyonun etkili olup olmadığı
hakkında düzenli bilgi sağlamaktır. Bakanlıkça hazırlanan program gereği
kontrol izlemelerinde Müdürlükce suyun nihai tüketime sunulacağı dolum yerinden
numune alınarak Ek-2 Tablo A’da yer alan parametreler
için analizler yaptırılarak analiz sonuçları Bakanlığa bildirilir. Kontrol izlemesi için
belirlenen program doğrultusunda Müdürlük tarafından numune alınarak analizleri
yapılmak üzere 18 inci maddede belirtilen laboratuvarlara gönderilir. Analiz
ücretlerinin ödenmesi 38 inci madde gereği işletmecinin sorumluğundadır. Numuneler, yıl boyu
tüketilen suyun kalitesini yansıtacak şekilde alınır. Ancak suların, Ek-1 (a) ve (b)’de belirtilen parametre değerleri ile 7
nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen parametre değerlerine
uyumsuzluğunun tespit edilmesi halinde, kirliliğin boyutlarının ve düzeltici
önlemlerin etkinliğinin tespiti amacıyla, 11 inci madde uyarınca izleme
programı dışında ilave denetleme izlemesi talep edilebilir. Bu madde gereği uygun çıkmayan sular 48
inci madde uyarınca takibe alınır. Kaynak sularının ve içme
sularının bu Yönetmelikte yer almayan parametreler yönünden kirlenmesinin ve
bu kirlenmenin insan sağlığına potansiyel bir tehlike oluşturmasının muhtemel
olması halinde, bu Yönetmelikte bulunmayan maddeler ve mikroorganizmalar için ayrı izleme
yapılır; izleme sonuçlarına göre gerekli tedbirler alınır. Lüzumu halinde, piyasaya
sunulan kaynak
suları ve içme sularından numuneler alınarak gerekli görülen
parametreler açısından Ek-1’de yer alan parametrik değerlere göre piyasa
kontrolü yapılır. İçme sularında
dezenfeksiyon yapılması halinde, dezenfeksiyonun etkinliği doğrulanır. Yan
ürünlerden kaynaklanan kirlenmenin önlenmesi için; dezenfeksiyondan taviz
verilmeksizin dezenfeksiyon dozu düşük tutulur ve gerekli bütün tedbirler
alınır. Parametrelerin analiz
özellikleri için Ek-3’te belirtilen şartlara uyulur. Ek-3
(1)’de belirtilen metotlardan farklı bir metot kullanılması durumunda,
sonuçları Ek-3 (1)’de belirlenen metotlarla elde edilenler kadar güvenilir
olmalıdır; söz konusu metot ve eşdeğerliği hakkında Bakanlığın
bilgilendirilmesi ve onayı gerekir. Bu
madde uyarınca farklı metot kullanılması halinde Komisyona bilgi verilir. Ek-3
(2) veya (3)’de yer alan parametreler için söz konusu bölümlerde belirlenen
gerekliliklere uymak şartıyla herhangi bir metot kullanılabilir. Ek- 3 (2)’de
yer alan parametrelerin analizi için kullanılan analiz metotlarının performans
karakteristikleri bu bölümde yer alan performans karakteristiklerine
uymalıdır. Her ne suretle olursa
olsun, belirli bir isim altında ruhsat almış bir suya başka bir su veya
niteliği dışındaki suları kattıkları tespit edilenlerin izinleri geri alınır. Laboratuvar Madde
47 — Kaynak suyu ve içme suyu tesislerinde dolumu yapılan suyun günlük
analizini yapmak amacıyla, su analizi yapabilen laboratuvar teknisyeni veya
laboratuvar konusunda eğitim almış ön lisans veya lisans düzeyinde bir teknik
elamanın sorumluğunda total jerm, koliform, F. koliform, E. coli, nitrat,
nitrit, amonyak ve pH parametreleri yönünden analizleri yapılacak bir
laboratuvar bulunmalıdır. İşletmeciler kaynak suları ve içme sularına ait
analiz raporlarını her parti için dosyalarda saklamakla mükelleftir. Üretilen
parti miktarı işletmeciler tarafından kayıt altına alınır. Bu laboratuvarda günlük
analizleri kaydetmek üzere müdürlükçe mühürlenmiş ve onaylanmış bir defter
bulundurulur. Yapılan denetimlerde bu
defter incelenir ve ruhsata esas analiz sonuçları ile günlük analiz sonuçları
karşılaştırılır. Uygun Çıkmayan Suların Takibi Madde
48 — Denetim izlemelerinde Ek-1 (a) ve (b)’de yer
alan parametre değerleri ya da şartlarının ihlali halinde düzeltici
önlemlerin işletmecilerce alınması derhal sağlanır. Ek-1
(c)’ de yer alan parametreler ile Ek-1 (d)’de yer alan " toplam gösterge
dozu" ve "trityum" parametrelerinin değerlerinin ya da
şartlarının ihlali halinde, bu ihlalin insan sağlığı için herhangi bir risk
oluşturup oluşturmayacağı değerlendirilir. İnsan sağlığını korumak amacıyla
gerekli olması halinde su kalitesini iyileştirmek için gerekli düzeltici
önlemlerin işletmecilerce alınması sağlanır. Denetim ve kontrol
izlemelerinde suların 18 inci maddede belirtilen laboratuvarlarda yapılan
analizlerinde bu Yönetmelikte öngörülen parametrelerdeki sınırların dışına
çıkıldığının görülmesi halinde, işletme uyarılır. Bir hafta içinde tekrar su
numunesi alınır; bu numunenin analizinde de aykırılık bulunması halinde
tesisin faaliyeti uygun çıkıncaya kadar durdurulur ve gerekli tedbirler
aldırılır. Alınan tedbirler sonunda tekrar alınan numunenin bu Yönetmeliğe
uygun olması halinde üretime izin verilir ve bir ay süre ile haftalık izlemeye
alınır. Dört defa yapılan denetim ve analiz sonuçlarının bu Yönetmeliğe uygun
olması halinde, normal izleme periyoduna dönülür. Bu Yönetmelik uyarınca
ruhsat verilmiş suların kimyasal, fiziksel veya mikrobiyolojik niteliklerini
kesinlikle ve sürekli olarak kaybettiği, 18 inci maddede belirtilen
laboratuvarların raporu ile tevsik edildiğinde, verilen izin geri alınır ve
tesis kapatılır. Tesis sahipleri, aykırılık
tespit edilen aynı seri numaralı sularını toplatıp sağlık teşkilatının
denetiminde imha etmekle yükümlüdür. DÖRDÜNCÜ KISIM Düzenleme Yetkisi, Müeyyideler ve
Son Hükümler Düzenleme Yetkisi Madde
49 — Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasına yönelik olarak bilimsel gelişme ve çalışmalar da dikkate
alınarak Bakanlıkça diğer alt düzenlemeler yapılabilir. Müeyyideler Madde
50 — Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden içme-kullanma suyu temin
edicileri, kaynak suyu ve içme suyu işletmeleri ile sahip ve mesul müdürleri
hakkında; 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair
Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, 1593 sayılı
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ve diğer ilgili mevzuat ile öngörülen
müeyyideler uygulanır. Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat Madde
51 — 18 /10/1997 tarihli ve 23144 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İçilebilir Nitelikteki Suların İstihsali, Ambalajlanması,
Satışı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır. Geçici Madde 1 — 18/10/1997 tarihli ve 23144 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan İçilebilir Nitelikteki Suların
İstihsali, Ambalajlanması, Satışı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik hükümleri
doğrultusunda doğal kaynak sularına ve içme sularına verilen fason dolum
izinleri bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl sonra
iptal edilmiş sayılır. Geçici Madde 2 — İnsani Kullanım Amaçlı Suların Kalitesine Dair
98/83/EC sayılı Konsey Direktifi ile Doğal Mineralli Sular İçin Konsantrasyon
Limitleri ve Etiketleme Bilgileri Hakkında Liste Oluşturulması ve Doğal
Mineralli Suların ve Kaynak Sularının Ozonla Zenginleştirilmiş Hava İle
İşleme Tabi Tutulmasının Şartlarını Belirleyen 16/05/2003
tarihli ve 2003/40/EC Sayılı Konsey Direktifine paralel olarak
uyumlaştırılması yapılan parametreler için uyum süresi 31/12/ 2006 tarihine
kadar uzatılmıştır. Geçici
Madde 3 — 18/10/1997 tarihli ve 23144 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan İçilebilir Nitelikteki Suların İstihsali,
Ambalajlanması, Satışı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik hükümleri
doğrultusunda izin verilen kaynak, içme, işlenmiş içme ve işlenmiş kaynak
suyu işletmecileri, izinlerini 31/12/2007 tarihine kadar uyumlaştırmak
zorundadır. Yürürlük Madde
52 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde
53 — Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür. Ek -1 Parametreler
ve Parametrik Değerler a) Mikrobiyolojik
parametreler İçme-Kullanma Suları için:
İçme Suları için (İmlahanede):
Kaynak Suları
için:
b)
Kimyasal Parametreler
Not 1: Bu
parametrik değer; suyla temas eden polimerden kaynaklanan sudaki monomer
kalıntı konsantrasyonunu ifade eder. Not
2: 9 uncu maddenin (a) bendinde belirtildiği üzere, mümkün olan hallerde,
dezenfeksiyondan ödün vermemek kaydıyla Bromat için Ek-1
(b) bölümünde belirtilen parametre değerinden daha düşük bir değer elde etmek
hedeflenir. 8 inci maddenin (a), (b) ve (d) bentlerinde atıfta bulunulan
sular için, belirtilen parametrik değere bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren en geç on yıl içinde ulaşılması sağlanır. Bromat için bu
direktifin yürürlüğe girmesinden itibaren ilk üç yıllık dönem için parametrik
değer 25 μg/L’dir. Not
3: Bu değer yeterli örnekleme metoduyla musluktan alınan insani tüketim
amaçlı sularından alınacak su numunelerine ve yine tüketici tarafından
içilen, haftalık ortalama değeri temsil eden insani tüketim amaçlı sulardan
alınacak su numunelerine uygulanır. Örnekleme ve izleme metotları, 10 uncu
maddenin dördüncü fıkrasına uyumlu bir biçimde uygulanır. Bakanlık, bu
parametrelere ilişkin, insan sağlığı üzerinde olumsuz etkiye neden olabilecek
olan izleme ve analiz sonuçları değerlerinin en üst düzeye ulaştığı dönemleri
dikkate alır. Not 4: 9 uncu
maddenin (b) bendinde belirtildiği üzere; 8 inci maddenin (a), (b) ve
(d) bentlerinde atıfta bulunulan sular
için Kurşunla ilgili Ek-1 (b) bölümünde belirtilen
parametrik değere bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç
15 yıl içerisinde uyulması sağlanır. Bu sular için, kurşunun parametrik
değeri bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilk 8 yıllık süre
için 25 μg/L olarak uygulanır. Kurşun
parametresi için belirtilen değerlere uyum sağlamak amacı ile verilen süre
boyunca insani tüketim amaçlı suların kurşun miktarını mümkün olduğu kadar
azaltmak için bütün tedbirlerin alınması sağlanır. Bu
değere uyumun sağlanmasına yönelik önlemlerin alınması sırasında, Bakanlık
içilebilir nitelikteki sularda kurşun miktarının en yüksek olduğu yerlere
öncelik vermelidirler. Not 5:
Bakanlık, kullanılmış su arıtma işleminde (nitrat)/50 + (nitrit)/3 £ 1 formülünü esas alır ve
nitrat (NO3) ve nitrit (NO2) miktarları için mg/L
birimi kullanılır. Nitritler için de 0,10 mg/L değerine uyulur. Not 6:
Pestisitler; Organik
insektisitler (böcek öldürücüler), Organik herbisitler
(bitki öldürücüler), Organik
fungusitler (mantar öldürücüler), Organik
nematositler (solucan,kurt öldürücüler), Organik
acarisitler, Organik
algisitler (yosun öldürücüler), Organik
rodentisitler (kemirici öldürücüler), Organik
slimisitler (balçık, salgı öldürücüler) ile, bunlarla bağlantılı ürünleri (diğerlerinin yanı sıra, büyüme
kontrol edicileri) ve bunların ilgili metabolitlerini, parçalanma yada reaksiyon
ürünlerini ifade eder. Söz
konusu pestisitlerden suyun içinde olması muhtemel pestisitler izlenir. Not 7:
Parametrik değer her bir pestisit için uygulanır. Aldrin, dieldrin, heptaklor
ve heptaklor epoksit için parametrik değer 0,030 μg/L’dir. Not 8: “
Toplam pestisitler” izleme süreci içinde tespit edilen ve sayılan her bir
pestisitin toplamını ifade eder. Not 9:
Belirtilen bileşikler şunlardır: Benzo (b)
floranten, Benzo (k)
floranten, Benzo (ghi)
perilen, İndeno (1,2,3- cd) piren. Not 10 : Belirtilen bileşikler
şunlardır: kloroform, bromoform, dibromoklorametan, bromodiklorometan. 9 uncu maddenin (c) bendinde belirtildiği üzere, mümkün olan hallerde,
dezenfeksiyondan ödün vermemek kaydıyla trihalometanlar için Ek-1 (b)’de belirtilen parametre değerinden daha düşük bir
değer elde etmek hedeflenir. 8 inci maddenin (a), (b) ve (d) bentlerinde atıfta bulunulan sular
için, trihalometanlarla ilgili Ek-1 (b)’de
belirtilen parametrik değere bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren en geç on yıl içinde ulaşılması sağlanır. Toplam trihalometanlar
için parametrik, değer bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
ilk 8 yıllık süre için 150
μg/L’dır. c) Gösterge parametreleri
d)
Radyoaktivite
Not 1 : Su aşındırıcı olmamalıdır. Not 2 : Suyun yüzeyden alınmaması yada yüzey suyundan
etkilenmemesi halinde bu parametrenin ölçülmesi gerekmez. Suyun parametrik
değere uymaması halinde, Bakanlığın mutlaka tedarik edilen suyu patojen mikro
organizmalar, örneğin cryptosporidium, bulunmasından kaynaklanan insan
sağlığına yönelik potansiyel bir tehlike olmadığını belirlemek için
araştırılması gerekir. Not 3 : Şişelere yada kaplara konulan sular için minimum pH
değeri 4.5 olarak belirlenebilir. Not 4 :TOC parametresinin analiz edilmesi halinde bu
parametrenin ölçülmesi gerekli değildir. Not 5 : Şişelere yada kaplara konulan su için birim sayı/250
ml’dir. Not 6 : Günde 10 000 m3’ten az su verilmesinde bu
parametrenin ölçülmesine gerek yoktur. Not
7:Yüzeysel suyun arıtılması durumunda Bakanlık, arıtımından sonra sudaki
bulanıklığın 1.0 NTU (Nephelometrik bulanıklık üniteleri)
değerini aşmamasına dikkat eder. Not 8: İzleme
aralıkları daha sonra Ek-2’de belirlenir. Not
9:Trityum, potasyum –40, radon ve radonun bozunmasından oluşan ürünler hariç;
izleme frekansları, izleme metotları ve izleme noktaları için en doğru yerler
daha sonra Ek-2’de belirlenecektir. Not 10: 1- İzleme
frekansları hakkında Not 8’de öngörülen teklifler ve Ek-2’de yer alacak olan
ve Not 9’da belirtilen izleme frekansları, izleme metotları ve izleme
noktaları için en uygun yerler, Birliğin bu konudaki düzenlemeleri dikkate alınarak belirlenecektir. 2- Bakanlık
diğer izlemelere dayalı olarak, toplam gösterge dozu olarak hesaplanan
trityum düzeylerinin parametrik değerin çok altında olduğunu belirlemesi
halinde, içme-kullanma suyunu toplam gösterge dozunu belirlemek için trityum yada radyoaktivite açısından izlemeyebilir. Böyle bir durumda
bu kararının gerekçelerini, diğer izlemelerden elde edilen sonuçlarla
birlikte, Komisyona bildirir. Ek-2 İzleme Tablo
A Analizi
Yapılacak Parametreler 1)
Kontrol için izleme Kontrol izlemesinin amacı; insani kullanım amaçlı suyun
bu Yönetmelikte belirlenen ilgili parametrik değerlere uyup uymadığını
belirlemek amacıyla, tüketime verilen suyun organoleptik ve mikrobiyolojik
kalitesi ve aynı zamanda içme suyu arıtımının yapılması durumunda, bu
arıtımın (özellikle dezenfeksiyon) etkili olup olmadığı hakkında düzenli
bilgi sağlamaktır. Kontrol
izlemesinde aşağıdaki parametrelerin mutlaka dikkate alınması gereklidir.
Bakanlık bu listeye uygun gördüğü diğer parametreleri de ekleyebilir.
Kaynak
sularında, demir, kükürt, mangan ve arseniğin ozonla zenginleştirilmiş hava
kullanılarak ayrıştırılması halinde, bu Yönetmeliğin 42 nci maddesi
doğrultusunda ozon, bromat ve bromoform parametrelerine de bakılır. Not
1: Yalnızca arıtımda kullanıldığında
gereklidir. Diğer tüm durumlarda, parametreler denetleme izlemesine dahil edilir. Not
2: Suyun sadece yüzey suyundan alınması
yada yüzey suyundan etkilenmesi halinde gereklidir.
Diğer tüm durumlarda, parametreler denetleme izlemesine dahil
edilir. Not
3: Dezenfeksiyon yöntemi olarak
kloraminasyon kullanıldığında gereklidir. Diğer tüm durumlarda, parametreler
denetleme izlemesine dahil edilir. Not
4: Suyun sadece şişede yada kapta satışa sunulması halinde gereklidir. 2.
Denetleme İzlemesi: Denetleme
izlemesinin amacı; bu Yönetmelikteki bütün parametrik değerlere uyulup
uyulmadığını belirlemek için gerekli verileri temin etmektir. Sular Ek-1 (d)’de ki 8, 9 ve 10 uncu notlara tabi olan
radyoaktivite ile ilgili parametreler ve herhangi bir parametrenin belirli
bir süre boyunca, parametrik değerinin ihlaline yol açacak miktarlarda
bulunmayacağın yetkili otoritelerce belirlendiği parametreler dışında, Ek-1
de belirtilen parametreler ile 7 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen
bütün parametreler için denetleme izlemesine tabi tutulur. Tablo B1
Bir dağıtım şebekesinden yada
bir tankerden sağlanan yada gıda üretiminde kullanılan İçme-kullanma amaçlı
su için minimum numune alma ve analiz sıklığı
Not
1: Bir su şebekesi bölgesi
içme-kullanma suyunun bir ya da daha fazla kaynaktan geldiği ve içindeki su
kalitesinin yaklaşık olarak aynı olduğu coğrafi bölgedir. Not
2: Miktarlar bir takvim yılı üzerinden
ortalama olarak hesaplanır. Bakanlık minimum sıklığı, 200 L/gün/kişi olarak
varsaymak kaydıyla, su miktarı yerine bir su şebekesi bölgesindeki nüfusun
sayısını kullanarak belirleyebilir. Not
3: Aralıklı olarak kısa dönem su verilmesi halinde tankerlerle dağıtılan
suyun izleme sıklığı Bakanlık tarafından kararlaştırılır. Not
4: Ek-1 ’de yer alan parametreler için,
Bakanlık tabloda belirtilen numunelerin sayısını aşağıdaki hususlara göre gözden geçirilebilir. (a) En azından birbirini izleyen iki yıl boyunca alınan
numunelerden elde edilen sonuç değerleri değişmez ve Ek-1’de belirtilen
limitlerden belirgin biçimde daha iyi ise, (b) Suyun kalitesinin bozulmasına neden olacak olası
bir faktör yoksa azaltabilir. Tabloda
belirtilen numune sayısının % 50’sinden az olamaz. Not
5: Numunelerin sayısı zaman ve yer bakımından mümkün olduğu kadar eşit
olmalıdır. Tablo B2
Satış amacıyla ambalajlanan suların minimum numune alma
ve analiz sıklıkları
Ek-3
Parametrelerin
Analiz Özellikleri Bakanlık numunelerin analizinde akredite olmuş ve
analitik kontrol sistemine sahip, denetim yetkileri yetkili kuruluşlarca
onaylanmış bağımsız kişi veya kurumlarca belirli aralıklarla denetlenen
laboratuvarlar arasından, Bakanlıkça yetki verilecek laboratuvarları tercih
eder. 1) Analiz Metotlarının Belirleneceği Parametreler Aşağıda belirtilen mikrobiyolojik
parametrelere, yine aşağıda belirtilen analiz metodu uygulanabileceği gibi 9
uncu maddenin beşinci fıkrasındaki hükümlere uyulması kaydıyla alternatif
metotlarda da kullanılabilir. Koliform bakteri ve E. coli (E.coli) (ISO 9308-1) Enterokok (ISO 7899-2) P. aeruginosa (pr EN ISO 12780) Total jerm sayımı 22
°C’de koloni sayımı (pr EN ISO 6222) Total jerm sayımı – 37
°C’de koloni sayımı (pr EN ISO 6222) C. perfringens (sporlar dahil) Analizi yapılacak
su, membran filtrasyona tabi tutularak m-CP agara ekimi yapılır ve 44 ±
1 °C’de 21 ±
3 saatlik anaerobik ortamda inkübasyona tabi tutulur. İnkübasyon sonrası 20-30 saniye süresince amonyum hidroksit buharına
tutularak pembe ya da kırmızıya dönen opak sarı koloniler sayılır. m-CP agar’ın bileşiminde
aşağıda yer alan maddeler bulunur. Triptoz Maya ektresi Sakkaroz L-sistin
hidroklorür MgSO4.7 H2O Brom kresol
purple 40 mg Agar Distile su 1 000 ml Çözülerek hazırlanan kimyasal maddelerin
pH’sı 7.6’a ayarlanır, otoklavda 121 °C’de 15 dakika steril
edilir ve orta sıcaklığa gelince aşağıdaki maddeler ilave edilir. D-siloserin 400
mg Polimiksin B
sülfat 25
mg Indoksil-b-D-glukosit 60 mg İlave
edilmeden önce 8 ml steril suda çözülür Filtre- steril edilmiş %0,5 fenolfitalein difosfat solüsyonu 20 ml Filtre- steril edilmiş % 4,5 FeCI3.6 H2O 2 ml 2)
Performans Karakteristiklerinin Belirlendiği Parametreler Aşağıdaki parametreler için, kullanılan analiz
metodunun belirli performans karakteristikleri en azından parametrik değere
eş konsantrasyonları doğru, hassas ve belirlenen tespit limiti dahilinde ölçülebilmelidir. Kullanılan analiz metodunun
hassasiyeti ne olursa olsun sonuç en azından Ek-1
(b) ve (c) de ki değerlendirilen parametre değerleri için aynı desimal
sayısını kullanarak ifade etmelidir.
Analiz metodu için kullanılacak hidrojen iyon
konsantrasyonu için belirlenmiş performans karakteristikleri, parametre
değeri 0.2 pH’ya eşit doğrulukta ve 0.2 pH
hassasiyete eşit konsantrasyonları ölçebilmelidir. Not
1 (*): Doğruluk sistematik hatayı ve çok sayıda tekrarlanan ölçümlerin ana
değeri ve gerçek değeri arasındaki farkı ifade eder. Not
2 (*): Hassasiyet rast gele hatayı ve genellikle (grup içinde ve gruplar
arasında) ortalama etrafında dağılan sonuçların standart sapmasını ifade
eder. (*)
Bu terimler daha ayrıntılı olarak ISO 5725’te tanımlanmıştır. Not
3: Tespit limiti; düşük parametre konsantrasyonu içeren doğal bir numunenin
grup içinde standart sapmasının üç katını yada Sabit
numuneden grup içinde üç kez rolatif standart sapmayı ifade eder. Not
4: Metot bütün siyanür biçimlerini belirlemelidir. Not
5: Oksitlendirme permanganat kullanan asit şartları altında 100 oC’de
10 dakika için gerçekleştirilmelidir. Not
6: Performans karakterleri her bir pestisit için ayrı uygulanır. Not
7: Performans karakteristikleri Ek-1’deki parametre değerin % 25’i olarak
belirlenmiş her bir maddeye uygulanır. Not
8: Performans karakteristikleri Ek-1’deki parametre değerin % 50’i olarak
belirlenmiş her bir maddeye uygulanır. 3)
Analiz Metodunun Belirlenmediği Parametreler Renk Koku Tat Toplam
organik karbon Bulanıklık
(Not 1) Not
1: Analiz metodunda kullanılacak arıtılmış yüzey suyunun bulanıklığını
izlemek için belirlenmiş performans karakteristikleri, en azından, parametre
değerini %25 doğrulukta, % 25 hassasiyetle ve % 25 tespit limitine eşit
yoğunlukta ölçülebilmelidir. Ek-4 Kaynak
Suları ve İçme Suları İçin Tesis İznine Esas Değerlendirme Formu İli: Tarih: Suyun Adı: Kaynak/Çıkış
Noktası Sayısı: Suyun Sahibi: Kaynak/Çıkış
Noktası Adresi: Debisi: Suyun
İşleticisi: Tesis Adresi: İmla Şekilleri:
■
İl İnceleme Kurulu Ön Raporu, Suyun tam analiz raporları, Valilik Oluru'nun
birer nüshası Bakanlığımıza gönderilecek. Diğer bilgi ve belgeler, Sağlık
Müdürlüğünde kalacaktır. ■
Formdaki tüm bilgiler Müdürlüğümüzde muhafaza edilen dosyada mevcuttur. ■
Tesislerin dosyaları Bakanlığımızın denetimlerinde Bakanlık denetim heyetine
istenildiğinde sunulacaktır. ■ Tesis iznine esas bilgi ve
belgelerin eksiksiz, tam ve uygun olduğu, bu Yönetmeliğin ilgili tüm hükümlerine
uyulduğu ve gerekli tedbirlerin alındığı yapılan inceleme ve tetkiklerde
görülmüş olup; tesis izni verilmesi tarafımızca uygun görülmüştür. Teknik Eleman Teknik
Eleman Gıda ve Çevre Kontrol
Şube Müdürü İlgili
Sağlık Müdür Yrd. İl Sağlık
Müdürü Mühür Ek-5 Kaynak
Suları ve İçme Suları İçin İşletme İznine Esas Değerlendirme Formu İli: Tarih: Suyun Adı: Kaynak/Çıkış
Noktası Adresi: Suyun Sahibi: Kaynak/Çıkış
Noktası Sayısı: Suyun İşleticisi: Debisi: Tesisin Adresi: İmla
Şekilleri:
■
İl İnceleme Kurulu Raporu, Suyun tam analiz raporları, Valilik Oluru, Etiket
Örneği’nin birer nüshası Bakanlığımıza gönderilecek. Diğer bilgi ve belgeler,
Sağlık Müdürlüğünde kalacaktır. ■
Formdaki tüm bilgiler Müdürlüğümüzde muhafaza edilen dosyada mevcuttur. ■
Tesislerin dosyaları Bakanlığımızın denetimlerinde Bakanlık denetim heyetine
istenildiğinde sunulacaktır. ■ Tesiste bu
Yönetmeliğin ilgili tüm hükümlerine uyulduğu ve gerekli tedbirlerin alındığı
yapılan inceleme ve tetkiklerde görülmüş olup; işletme izni verilmesi
tarafımızca uygun görülmüştür. Teknik Eleman Teknik
Eleman Gıda ve Çevre Kontrol
Şube Müdürü İlgili
Sağlık Müdür Yrd. İl Sağlık
Müdürü Mühür Ek- 6 Kaynak
Sularında ve İçme Sularında Üçüncü Ülkelere İhracat Amacı ile Kendi Adına
Veya Başka Firma Adına Farklı Bir Ticari İsim ile Dolum Bildirim Formu İli:
İhraç edilecek suyun imla
şekli Suyun Adı: Tarih: Suyun Sahibi: Kaynak
Sayısı: Suyun İşleticisi: Debisi: Suyun
Adresi:
Dolum Yapılacak İsim: Ruhsatlı Suyun İmla
Şekli: Suyun
İhraç Edileceği Ülke:
■ Çevre Sağlığı Değerlendirme Raporu,
Valilik Oluru, Etiket Örneği’nin birer nüshası Bakanlığımıza gönderilecek.Diğer
bilgi ve belgeler, Sağlık Müdürlüğünde kalacaktır. ■ İzin verilen şirket, ruhsat sahibi
şirketse sözleşmeye gerek yoktur. ■ Formdaki tüm bilgiler Müdürlüğümüzde
muhafaza edilen dosyada mevcuttur. ■ Tesislerin dosyaları Bakanlığımızın
denetimlerinde Bakanlık denetim heyetine istenildiğinde sunulacaktır. Tesiste bu Yönetmeliğin ilgili tüm hükümlerine uyulduğu ve
gerekli tedbirlerin alındığı yapılan inceleme ve tetkiklerde görülmüş olup;
üçüncü ülkelere ihracat amacı ile kendi adına veya başka firma adına farklı
bir ticari isim ile dolum izni verilmesi tarafımızca uygun görülmüştür. Teknik Eleman Teknik
Eleman Gıda ve Çevre Kontrol
Şube Müdürü İlgili
Sağlık Müdür Yrd. İl Sağlık
Müdürü Mühür |