KÖTÜ ŞARTLARDAKİ ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN YASAKLANMASI VE ORTADAN
KALDIRILMASINA İLİŞKİN 182 NOLU ACİL ÖNLEMLER SÖZLEŞMESİ
(TEMEL
SÖZLEŞME)
ILO
Kabul Tarihi : 17 Haziran 1999
Kanun
No
: 25 Ocak 2001 / 4623
Resmi
Gazete : 27
Haziran 2001 / 24445
Uluslararası Çalışma Bürosu Yönetim
Kurulu tarafından Cenevre'de toplantıya çağrılan Uluslararası Çalışma Örgütü
Genel Konferansı, 1 Haziran 1999 tarihinde yaptığı 87 nci Oturumunda;
Çocuk İşçiliğine ilişkin mevcut temel
belgeler olmaya devam eden 1973 tarihli İstihdama Kabulde Asgari Yaş Haddine
İlişkin Sözleşme ve Tavsiye Kararını tamamlamak üzere uluslararası işbirliği ve
yardımlaşma da dahil ulusal ve uluslararası eylemler için temel öncelik olmak
üzere en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin yasaklanması ve ortadan
kaldırılması ile ilgili yeni belgeler kabul edilmesi gerektiğini göz önünde
bulundurularak ve
En kötü biçimlerdeki çocuk
işçiliğinin aynı zamanda ailelerin ihtiyaçlarına cevap vererek ücretsiz temel
eğitimin önemine ve buna maruz çocukların bütün bu işlerden uzaklaştırılmaları
gereğini ve onların rehabilitasyonlarını ve sosyal uyumlarının sağlanmasını
dikkate almak suretiyle derhal ve kapsamlı bir eylem yapılmasını gerekli
kıldığını göz önünde bulundurarak,
Uluslararası Çalışma Konferansının
1996 yılında yapılan 83 üncü Oturumunda kabul edilen çocuk işçiliğinin ortadan
kaldırılmasına ilişkin kararını hatırlatarak ve
Çocuk işçiliğinin büyük ölçüde
yoksulluktan kaynaklandığını ve uzun vadeli çözümünün sosyal gelişmeye ve
özellikle yoksulluğun azaltılmasına ve evrensel eğitime imkân tanıyan sürekli
ekonomik büyümede yattığını kabul ederek ve
20 Kasım 1989 tarihinde yapılan
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesini
hatırlatarak ve
Uluslararası Çalışma Konferansının
1998 yılında yapılan 86 ncı Oturumunda kabul edilen Çalışmaya İlişkin Temel
Haklar ve İlkeler ILO Bildirgesi ve İzlemesini hatırlatarak ve
En kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğine
diğer uluslararası belgelerde ve özellikle 1930 tarihli Zorla Çalışma
Sözleşmesi, 1956 tarihli Birleşmiş Milletler Kölelik ve Köle Ticareti ile
Kölelik Benzeri Kurumların ve Uygulamaların Ortadan Kaldırılması Ek
Sözleşmesinde yer verildiğini hatırlatarak,
Oturum gündeminin dördüncü maddesini
oluşturan çocuk işçiliği konusunda yapılan bazı önerileri kabule karar vererek,
Bu önerilerin bir uluslararası
Sözleşme biçimini almasını kararlaştırarak,
Bindokuzyüzdoksandokuz yılı işbu
Haziran ayının onyedinci günü En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliği Sözleşmesi,
1999 olarak adlandırılabilecek aşağıdaki Sözleşmeyi kabul etmiştir.
MADDE 1
Bu Sözleşmeyi onaylayan her üye ülke
acil bir sorun olarak en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin yasaklanmasını ve
ortadan kaldırılmasını temin edecek ivedi ve etkin önlemleri alır.
MADDE 2
Bu Sözleşmenin amaçları bakımından
“çocuk” terimi 18 yaşın altındaki herkese uygulanır.
MADDE 3
Bu Sözleşmenin amaçları bakımından
“en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliği” ifadesi
a. çocukların alım-satımı ve
ticareti, borç karşılığı veya bağımlı olarak çalıştırılması ve askeri
çatışmalarda çocukların zorla ya da zorunlu tutularak kullanılmasını da
içerecek şekilde zorla ya da mecburî çalıştırılmaları gibi kölelik ve kölelik
benzeri uygulamaların tüm biçimlerini;
b. çocuğun fahişelikte, pornografik
yayınların üretiminde veya pornografik gösterilerde kullanılmasını, bunlar için
tedarikini ya da sunumunu;
c. çocuğun özellikle ilgili
uluslararası anlaşmalarda belirtilen uyuşturucu maddelerin üretimi ve ticareti
gibi yasal olmayan faaliyetlerde kullanılmasını, bunlar için tedarikini ya da
sunumunu;
d. doğası veya gerçekleştirildiği
koşullar itibariyle çocukların sağlık, güvenlik veya ahlaki gelişimleri
açısından zararlı olan işi kapsar.
MADDE 4
1. Madde 3 (d)’de belirtilen isim
türleri ulusal mevzuat veya düzenlemeler ya da yetkili makam tarafından ilgili
işçi ve işveren kuruluşlarına danıştıktan sonra, ilgili uluslararası
standartlar ve özellikle 1999 tarihli En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliği Tavsiye
Kararının 3 üncü ve 4 üncü paragrafları dikkate alınarak belirlenir.
2. Yetkili makam ilgili işçi ve
işveren kuruluşlarına danıştıktan sonra bu şekilde belirlenen iş türlerinin
nerelerde bulunduğunu tayin eder.
3. Bu maddenin birinci paragrafı
gereğince belirlenen iş türlerinin listesi, gerekli görüldüğü takdirde, ilgili
işçi ve işveren kuruluşlarına danışılarak periyodik şekilde gözden geçirilir ve
yenilenir.
MADDE 5
Her Üye, işçi ve işveren
kuruluşlarına danıştıktan sonra bu Sözleşme hükümlerinin uygulanmasını
izleyecek uygun mekanizmalar kurar ya da belirler.
MADDE 6
1. Her Üye, en kötü biçimlerdeki
çocuk işçiliğinin öncelikli olarak ortadan kaldırılması için eylem
programlarını belirler ve uygular.
2. Bu eylem programları, uygun olduğu
takdirde diğer ilgili grupların görüşleri de göz önüne alınarak ilgili hükümet
kurumları ve işçi ve işveren kuruluşlarına danışılarak belirlenir ve yürütülür.
MADDE 7
1. Her Üye, cezaî yaptırımların ya da
uygun olduğu takdirde diğer yaptırımların kararlaştırılması ve uygulaması da
dahil olmak üzere, bu Sözleşme hükümlerinin etkin şekilde uygulanmasını ve
yürütülmesini sağlayacak gerekli tüm önlemleri alır.
2. Her üye, çocuk işçiliğinin ortadan
kaldırılmasında eğitimin önemini dikkate alarak etkin ve belli bir zamanla
sınırlı şu önlemleri alır:
a. çocukların en
kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğine dahil olmalarının önlenmesi;
b. çocukların en
kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinden uzaklaştırılmaları, sosyal uyumları ve
rehabilitasyonları için gerekli ve uygun doğrudan yardım sağlanması;
c. çocukların en
kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinden uzaklaştırılmaları için ücretsiz temel
eğitim ve mümkün ve uygun olduğu takdirde mesleki eğitim sağlanması;
d. özel olarak
riskli durumda bulunan çocukların belirlenmesi ve onlara ulaşılması, ve
e. kız
çocuklarının özel durumunun dikkate alınması.
3. Her Üye, yürürlüğe konan bu
Sözleşme hükümlerini uygulamak için sorumlu olan yetkili makamı belirler.
MADDE 8
Üyeler, ekonomik ve sosyal
kalkınmanın, yoksulluğun ortadan kaldırılması programlarının ve evrensel
eğitimin desteklenmesini de içerecek şekilde uluslararası işbirliği ve/veya
yardımlaşmanın artırılması suretiyle bu Sözleşme hükümlerini yürürlüğe koymak üzere
birbirlerine yardımcı olmak için uygun önlemleri alırlar.
MADDE 9
Bu Sözleşmenin kesin onama belgeleri
tescil için Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne gönderilir.
MADDE 10
1. Bu Sözleşme, sadece onay belgeleri
Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürü tarafından tescil edilmiş olan
Uluslararası Çalışma Örgütü üyeleri bakımından bağlayıcıdır.
2. Bu Sözleşme iki üyenin onama
belgesi Genel Müdür tarafından tescil edildiği tarihten 12 ay sonra yürürlüğe
girer.
3. Bu Sözleşme, onaylayan her üye
için onama belgesinin tescil edildiği tarihten 12 ay sonra yürürlüğe girer.
MADDE 11
1. Bu Sözleşmeyi onaylamış bulunan
her üye, Sözleşmenin ilk yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on yıllık bir süre
sonunda, Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne göndererek tescil
ettireceği bir belge ile feshedebilir. Bu fesih kayıt tarihinden bir yıl sonra
geçerli olacaktır.
2. Bu Sözleşmeyi onaylamış olup, da,
bundan önceki fıkrada sözü edilen on yıllık sürenin bitiminden itibaren bir yıl
süresince bu madde gereğince fesih hakkını kullanmayan her üye, yeniden on
yıllık süre için bağlanmış olur ve bundan sonra bu Sözleşmeyi, her on yıllık
devre bitince, bu maddede öngörülen koşullar çerçevesinde feshedebilir.
MADDE 12
1. Uluslararası Çalışma Bürosu Genel
Müdürü, Uluslararası Çalışma Örgütü üyeleri tarafından kendisine bildirilen,
bütün onama ve fesihlerin tescil edildiğini uluslararası Çalışma Örgütünün
bütün üyelerine duyurur.
2. Genel Müdür, kendisine gönderilen
Sözleşmenin ikinci onama belgesinin tescil edildiğini Örgüt üyelerine
bildirirken bu Sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarih hakkında Örgüt üyelerinin
dikkatini çeker.
MADDE 13
Uluslararası Çalışma Bürosu Genel
Müdürü, yukarıdaki maddeler gereğince tescil etmiş olduğu bütün onama beyanları
ve fesih işlemlerine ilişkin tüm bilgileri, Birleşmiş Milletler Antlaşmasının
102 nci maddesi uyarınca tescil edilmek üzere, Birleşmiş Milletler Genel
Sekreterine iletecektir.
MADDE 14
Uluslararası Çalışma Bürosu Yönetim
Kurulu gerekli gördüğü zamanlarda bu Sözleşmenin, uygulanması hakkında bir
raporu Genel Konferansa sunar ve Sözleşmenin tamamen veya kısmen değiştirilmesi
konusunun Konferans gündemine alınması isteğini inceler.
MADDE 15
1. Konferansın bu Sözleşmeyi tamamen
veya kısmen değiştiren yeni bir Sözleşme kabul etmesi halinde ve yeni Sözleşme
aksini öngörmediği takdirde
a. tadil edici
yeni Sözleşmenin bir üye tarafından onanması durumu, yukarıdaki 11 inci madde
hükümleri dikkate alınmaksızın ve tadil edici yeni Sözleşme yürürlüğe girmiş olmak
kayıt ve şartı ile, bu Sözleşmenin hemen feshini gerektirir.
b. tadil edici
yeni Sözleşmenin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren bu Sözleşme, üyelerin
onayına açık bulundurulamaz.
2. Bu Sözleşme, onu onaylayan ancak
tadil edici Sözleşmeyi onaylamamış bulunan üyeler için her halükarda şimdiki
şekil ve içeriği ile yürürlükte kalmaya devam eder.
MADDE 16
Bu Sözleşmenin İngilizce ve Fransızca
metinleri aynı şekilde geçerlidir.