GEMİADAMLARININ
ÜLKELERİNE GERİ GÖNDERİLMESİNE İLİŞKİN 166 SAYILI SÖZLEŞME
ILO
Kanun
No
: 15.7.2003 / 4941
Resmi Gazete : 15.12.2003/25317
Uluslararası Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu'nun daveti
üzerine 24 Eylül 1987 tarihinde Cenevre'de yaptığı yetmişdördüncü oturumunda,
1926 yılına ait Gemiadamlarının Geri Gönderilmesi Hakkında
Sözleşme'nin ve 1926 yılına ait Gemiadamlarının (Kaptan ve Miçoların) Geri
Gönderilmesi Hakkında Tavsiye Kararı'nın kabul edilmesinden bu yana deniz
nakliyat sektöründe meydana gelen gelişmelerin; Sözleşme'de, Tavsiye Kararı'nın
uygun unsurlarını da içerecek şekilde, düzeltme gerektirdiğini müşahede ederek
ve gemiadamlarının geri gönderilmesine ilişkin olarak, 1926 yılına ait
Gemiadamlarının Geri Gönderilmesi Hakkında Sözleşme de yer verilmeyen pek çok
konuda ulusal mevzuat ve uygulamaların dikkate değer gelişmeler sağladığına
işaretle; gemiadamlarının geri gönderilmeleri hususunun bazı yeni yönleri
açısından ve deniz nakliyatçılığında yabancı uyrukluları çalıştırmanın
yaygınlaştığı da hesaba katılarak, yeni bir uluslararası belgeye gereksinim
duyulduğu göz önünde bulundurularak, gündemin 5. Maddesini oluşturan 1926 yılına
ait 23 numaralı Gemiadamlarının Geri Gönderilmesi Hakkında Sözleşme'nin ve 1926
yılına ait 27 numaralı Gemiadamlarının (Kaptan ve Miçoların) Geri Gönderilmesi
Hakkında Tavsiye Kararı üzerine verilen önergelerin benimsenmiş ve bu
önergelerin bir uluslararası sözleşme hüviyeti kazanması kararlaştırılarak, bin
dokuz yüz seksen yedi yılı Ekim ayının dokuzuncu günü, 1987 yılına ait
Gemiadamlarının Geri Gönderilmesi (değişik) Sözleşmesi adıyla anılacak olan
aşağıdaki Sözleşmeyi kabul etmiştir.
BÖLÜM l
KAPSAM ve TANIMLAR
Madde 1
1. Bu Sözleşme, yürürlükte olduğu Üye'nin ülkesine kayıtlı
hem kamu hem de özel sektöre ait genellikle ticari deniz taşımacılığı işine
tahsis edilmiş, deniz aşırı sefer yapan gemilere ve bu türden gemilerin
sahiplerine ve bu tür gemilerde çalışan gemi adamlarına uygulanır.
2. Tatbikatı elverişli ise yetkili merci, bu Sözleşmenin
hükümlerini balıkçı teknesi sahipleri ve balıkçıların temsil yetkisine sahip
örgütlerine danışarak ticari deniz balıkçılığına da uygular.
3. Bu Sözleşme bağlamında gemilerin ticari deniz nakliyat
gemisi ya da ticari deniz balıkçılığı gemisi olarak kabul edilmelerine ilişkin
belirsizlikleri gemi sahibi, gemiadamı ve balıkçı örgütleriyle istişarede
bulunduktan sonra yetkili merci giderecektir.
4. Bu Sözleşme bağlamında "gemiadamı" sözcüğü,
bu Sözleşme hükümlerine tabi bir deniz aşırı sefer yapan gemide herhangi bir
sıfatla istihdam edilmiş kişi anlamında kullanılır.
BÖLÜM II
HAK KAZANIMLARI
Madde 2
1. Gemiadamı aşağıda belirtilen durumlarda ülkesine
gönderilme hakkına sahiptir;
a. süreli ücretli iş veya belirlenmiş
bir sefer yurtdışında sona ermiş ise,
b. sözleşme hükümleri veya gemiadamının
yaptığı iş akdine göre verilen bildirimin süresinin dolması üzerine,
c. tıbbi olarak seyahat etmesi mümkün
ise, ülkesine geri gönderilmesini gerektiren bir hastalık, sakatlık veya tıbbi
tedavi durumunda seyahat etmesini engelleyecek bir durum olmadığı tespit
edildiği zaman, hastalık, yaralanma veya diğer sağlık nedenleri yüzünden,
d. geminin batması halinde,
e.iflas, geminin satışı, kütük
değişikliği ya da benzer nedenlerle gemi sahibinin, işveren olarak yasalardan
veya akitten kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirebilmesinin mümkün
olmadığı hallerde,
f. ulusal mevzuat veya toplu
sözleşmelerde belirlendiği şekliyle gemiadamı geminin yollandığı savaş
bölgesine gitmeye rıza göstermiyorsa,
g. bir hakem kararı veya toplu sözleşme
hükmüne uygun olarak ya da benzer başka bir sebeple çalışmaya ara verilmesi
veya çalışmanın sona erdirilmesi halinde,
2. Gemiadamının ülkesine gönderilme hakkını kazanması için
gemide çalışması icap eden azami süreyi ki bu süre 12 aydan kısa bir süre olur,
ulusal mevzuat veya toplu sözleşme belirler. Söz konusu azami süre
belirlenirken gemiadamının çalışma ortamını etkileyen koşullar dikkate alınır. Her
Üye mümkün olan her halde teknolojik değişim ve gelişmeler ışığında bu süreyi
azaltmayı gözetir ve Deniz Taşımacılığı Ortak Komisyonu'nun konuyla ilgili
tavsiyelerinden herhangi birinin yönlendirmesine açık olabilir.
BÖLÜM III
VARIŞ YERLERİ
Madde 3
1. Bu Sözleşmenin yürürlükte olduğu her Üye, ulusal
mevzuatında gemiadamlarının ülkelerine gönderilebilecekleri varış yerlerini
belirler.
2. Bu şekilde öngörülen varış yerleri arasına gemiadamının
işe alındığı yer, toplu sözleşmeyle şart koşulan yer, gemiadamının ikamet
ettiği yer veya işe alınma sırasında karşılıklı olarak üzerinde anlaşmaya
varılan yer dahil edilir. Gemi adamı öngörülen varış yerleri arasından geri
gönderileceği yeri seçme hakkına sahiptir.
BÖLÜM IV
GERİ GÖNDERME HAZIRLIKLARI
Madde 4
1. Uygun ve süratli vasıta ile geri göndermenin
ayarlanması gemi sahibinin yükümlülüğüdür. Normal ulaşım biçimi hava yoluyla
olanıdır.
2. Gönderme masrafları gemi sahibi tarafından karşılanır.
3. Geri gönderme; ulusal mevzuat veya toplu sözleşmelere
göre gemiadamının çalışma ilişkisinden kaynaklanan yükümlülüklerini ciddi
olarak yerine getirmemesinden dolayı gerçekleşiyor ise, bu Sözleşme hükümleri,
ulusal mevzuat veya toplu sözleşme icabı gönderme masraflarının tamamı ya da
bir kısmının gemi adamından tahsil edilmesi hakkına halel getirmez.
4. Gemi sahibi tarafından karşılanacak masraflar
aşağıdakileri içerir:
a. 3 üncü madde gereğince seçilen varış
noktasına gidiş,
b. gemiadamının gemiden ayrılmasından
itibaren varış noktasına kadar yiyecek ve barınma giderleri,
c. ulusal mevzuat veya toplu sözleşme
hükümlerinde yer verilmiş ise gemiadamının gemiden ayrılmasından itibaren varış
noktasına kadar ücret ve harçlıklar,
d. gemiadamının 30 kilograma kadar
kişisel bagajının varış noktasına kadar taşınma masrafları,
e. zaruri hallerde gemiadamının varış
noktasına seyahat etmesine engel bir durum ortadan kalkıncaya kadar tedavi
giderleri.
5. Gemi sahibi, çalışma ilişkisinin başlangıcında
gemiadamından geri gönderilme masrafları karşılığında peşinen bir ödeme
yapmasını istemeyeceği gibi 3.fıkra ile hükmedilen haller dışında ücret ve
diğer kazançlarından geri gönderilme masrafını tahsil etmez.
6. Ulusal mevzuat; gemi sahibinin, kendisi tarafından
istihdam edilmemiş gemiadamının geri gönderilme masraflarını söz konusu
gemiadamını istihdam eden işverenden tahsil etmesi hakkına halel getirmez.
Madde 5
Gemi sahibi geri gönderilme hakkını kazanmış bir
gemiadamının gönderilme masraflarını karşılamaz veya gerekli hazırlıkları
yapmaz ise;
a. Geminin kayıtlı olduğu üyenin yetkili mercii ilgili
gemiadamının geri gönderme masraflarını karşılar, gerekli hazırlıkları yapar. Geminin
kayıtlı olduğu üye bunu yerine getirmez ise gemiadamının geri gönderilirken
ayrılacağı devlet ya da uyruğu olduğu devlet gönderilme masraflarını karşılar
ve gerekli hazırlıkları yapar. Masrafı karşılayan ve hazırlıkları yapan devlet
geminin kayıtlı olduğu üyeden masrafı tahsil eder.
b. Gemiadamının gönderilmesine ilişkin tahakkuk eden masraflar
geminin kayıtlı olduğu üye tarafından gemi sahibinden tahsil edilebilir
niteliktedir.
c. Gönderme giderleri, 4.maddenin 3.fıkrasıyla
hükmedilenlerin dışında hiçbir şekilde gemi adamına yüklenemez.
BÖLÜM V
DİĞER DÜZENLEMELER
Madde 6
Ülkesine geri gönderilecek gemiadamı pasaport ve geri
gönderilmesiyle ilgili diğer kimlik belgelerini alır.
Madde 7
Geri gönderilme için bekleme ve yolculukta geçen süre
gemiadamının hak kazandığı ücretli izin süresinden düşülemez.
Madde 8
Gemiadamı 3.madde uyarınca varış noktasına ulaştığında ya
da geri gönderilme hakkını ulusal mevzuat veya toplu sözleşmelerle belirlenen
makul bir süre içinde talep etmediğinde usulüne uygun olarak geri gönderilmiş
olduğu kabul edilir.
Madde 9
Bu Sözleşmenin hükümleri, toplu sözleşmeler veya ulusal
koşullara uygun diğer yollardan yürürlüğe konmadığı takdirde ulusal yasa veya
tüzükler yoluyla yürürlüğe konulur.
Madde 10
Her üye limanlarını ziyaret eden veya karasularından ya da
karasal su yollarından geçen gemilerde çalışan gemiadamlarının ülkelerine geri
gönderilmelerini olanaklı kıldığı gibi yerlerine başka gemiadamlarının
alınmasına da olanak sağlar.
Madde11
Her üyenin yetkili mercii ülkesinde kayıtlı gemi
sahiplerinin bu Sözleşmenin hükümlerine göre hareket etmelerini yeterli gözetim
ve denetim uygulayarak temin eder ve konuyla ilgili bilgiyi Uluslararası
Çalışma Örgütü'ne bildirir.
Madde 12
Bu Sözleşmenin metni; bu Sözleşmenin geçerli olduğu üye
devlete kayıtlı her geminin mürettebatının anlayacağı dilde hazırlanıp
istifadeye sunulur.
Madde 13
Bu Sözleşme 1926 yılına ait Gemiadamlarının Geri
Gönderilmesi Sözleşmesi'ni değiştirir.
Madde 14
Bu sözleşme’nin kesin onama belgeleri Uluslararası Çalışma
Bürosu Genel Müdürüne gönderilir ve onun tarafından tescil edilir.
Madde 15
1. Bu Sözleşme, sadece onama belgesi Genel Müdür
tarafından tescil edilen Uluslararası Çalışma Örgütü üyesi ülkeler için
bağlayıcıdır.
2. Bu sözleşme , iki üyenin onay belgesi Genel Müdür
tarafından tescil edildiği tarihten on iki ay sonra yürürlüğe girer.
3. Bu sözleşme, daha sonra, onu onaylayan her üye için,
onay belgesinin tescil edildiği tarihten on iki ay sonra yürürlüğe girer.
Madde 16
1. Bu Sözleşmeyi onayan her üye, onu ilk yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren on yıllık bir süre sonunda Uluslararası Çalışma Bürosu Genel
Müdürüne göndereceği ve bu Genel Müdürün tescil edeceği bir belge ile
feshedebilir. Fesih, tescil tarihinden ancak bir yıl sonra geçerli olur.
2. Bu Sözleşmeyi onamış olup da, onu bundan önceki fıkrada
sözü edilen on yıllık sürenin bitiminden itibaren bir yıl zarfında bu maddede
öngörüldüğü şekilde feshetmeyen her üye, yeniden on yıllık bir müddet için
bağlanmış olur ve bundan sonra bu Sözleşmeyi, her on yıllık süre bitiminde, bu
maddede öngörülen şartlar içinde feshedebilir.
Madde 17
1. Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürü, Örgüt üyeleri
tarafından kendisine bildirilen bütün onama ve fesihlerin kaydedildiğini
Uluslararası Çalışma Örgütünün bütün üyelerine duyurur.
2. Genel Müdür, kendisine gönderilen Sözleşmenin ikinci
onama belgesinin kaydedildiğini örgüt üyelerine duyururken bu sözleşmenin
yürürlüğe gireceği tarih hakkında örgüt üyelerinin dikkatini çeker.
Madde 18
Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürü, yukarıdaki
maddeler gereğince, kaydetmiş olduğu bütün onama ve fesihlere ilişkin tüm
bilgileri, Birleşmiş Milletler Antlaşmasının 102 nci maddesi uyarınca
kaydedilmek üzere, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine ulaştırır.
Madde 19
Uluslararası Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu, gerekli
gördüğü zaman bu Sözleşmenin, uygulanması hakkındaki bir raporu Genel
Konferansa sunar ve onun tamamen veya kısmen değiştirilmesi konusunun konferans
gündemine alınması gereği hakkında karar verir.
Madde 20
1. Konferans, bu Sözleşmeyi tamamen veya kısmen değiştiren
yeni bir Sözleşme kabul etmesi halinde ve bu yeni Sözleşme aksini öngörmediği
takdirde;
a. Değiştirici yeni Sözleşmenin bir üye
tarafından onanması durumu, yukarıdaki 16 ncı madde dikkate alınmaksızın ve
değiştirici yeni Sözleşme yürürlüğe girmiş olmak kayıt ve şartıyla, bu
Sözleşmenin derhal ve kendiliğinden feshini gerektirir.
b. Değiştirici yeni Sözleşmenin
yürürlüğe girmesi tarihinden itibaren, bu Sözleşme üyelerin onamasına artık
açık bulundurulamaz.
2. Bu Sözleşme, onu onayıp da değiştirici Sözleşmeyi
onamamış bulunan üyeler için, her halükarda şimdiki şekil ve içeriği ile
geçerli olmakta devam eder.
Madde 21
Bu sözleşmenin Fransızca ve İngilizce metinlerinin her ikisi
de aynı şekilde geçerlidir.