KAMU HİZMETİNDE ÖRGÜTLENME HAKKININ
KORUNMASI VE İSTİHDAM KOŞULLARININ BELİRLENMESİ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN 151
NOLU SÖZLEŞME
ILO Kabul Tarihi : 7 Haziran 1978
Kanun
No : 25 Kasım 1992 / 3848
Resmi Gazete : 25 Şubat 1993 / 21507
Uluslararası
Çalışma Örgütü Yönetim Kurulu tarafından Cenevre’de toplantıya çağrılan ve 7
Haziran 1978 tarihinde toplanan Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı
64’üncü oturumunda,
1948
tarihli Sendika Özgürlüğü ve Sendika Hakkının Korunması Hakkında Sözleşmenin 1949
tarihli Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkına İlişkin Sözleşme’nin ve 1971
tarihli İşçi Temsilcileri Hakkında Tavsiyenin hükümlerini not ederek,
1949
tarihli Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkına İlişkin Sözleşme’nin bazı kamu
görevlisi kategorilerini kapsamadığını ve 1971 tarihli İşçi Temsilcileri
Hakkında Sözleşmenin ve Tavsiye kararının işletmedeki işçi temsilcilerine
uygulandığını göz önüne alarak,
Bir çok
ülkede kamu hizmeti faaliyetlerinin kapsamının önemli ölçüde genişlediğini ve
kamu mercileriyle kamu görevlilerinin örgütleri arasında sağlam çalışma
ilişkilerinin gerekliliğini not ederek,
Üye
devletlerin siyasi, sosyal ve ekonomik sistemlerin büyük ölçüde çeşitliliğini
ve uygulamadaki farklılıkları (örneğin, merkezi ve yerel makamlarından her
birinin karşılıklı görevleri, federal, eyalet ve taşra makamlarının görevleri,
Devlet işletmelerinin ve özerk veya yarı özerk çeşitli tipte kamu
kuruluşlarının görevleri ve çalışma ilişkilerinin mahiyeti ile ilgili olarak)
göz önünde tutarak,
Uluslararası
bir belgenin uygulama alanının belirlenmesinde ve bu belgeyle ilgili tanımların
kabulünde bir çok ülkede kamu sektöründeki çalışmayla özel sektördeki çalışma
arasında mevcut farklılıklar nedeniyle ortaya çıkan özel sorunları, 1949
tarihli Örgütlenme Hakkı ve Toplu Pazarlık Hakkına İlişkin Sözleşme’nin ilgili
hükümlerinin kamu görevlilerine uygulanması konusunda ortaya çıkan yorum
güçlüklerini ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün kontrol organlarının bazı
hükümetlerin bu hükümleri kamu görevlilerinin büyük bir kısmını bu sözleşmenin
uygulama alanının dışında bırakacak biçimde uyguladıklarını bir çok defa
müşahede etmiş olduklarını göz önüne alarak,
Oturum
gündeminin 5 inci maddesini oluşturan “Kamu Hizmetinde Örgütlenme Özgürlüğüne
ve Kamu Kesiminde İstihdam Koşullarını Belirleme Usulüne İlişkin “çeşitli bazı
önerilerin kabulüne karar verdikten sonra,
Bu
önerilerin uluslararası bir sözleşme biçimini almasına karar vererek,
1978
tarihli “ Kamu Kesiminde Çalışma ilişkileri Sözleşmesi” adını alan aşağıdaki
sözleşme’yi bugün 27 Haziran 1978 tarihinde kabul etmiştir.
BÖLÜM I
UYGULAMA ALANI VE TANIMLAR
MADDE 1
1. Bu
Sözleşme, diğer uluslararası çalışma sözleşmelerinde bu kesime uygulanabilecek
daha elverişli hükümler bulunmadığı durumlarda kamu makamlarınca çalıştırılan
herkese uygulanır.
2. Bu
Sözleşmede öngörülen güvencelerin, görevleri izlenecek politikaları belirleme
ve yönetim işleri kabul edilen üst düzey görevlilere veya çok gizli nitelikte
görevler ifa edenlere hangi ölçüde uygulanacağı ulusal yasalarla
belirlenecektir.
3. Bu
Sözleşme öngörülen güvencelerin silahlı kuvvetlere ve polise ne ölçüde
uygulanacağı ulusal yasalarla belirlenecektir.
MADDE 2
Bu
Sözleşmenin uygulanması bakımından “Kamu Görevlisi” deyimi işbu Sözleşmenin 1
inci maddesi uyarınca Sözleşme’nin kapsamına giren herhangi bir kimse anlamına
gelir.
MADDE 3
Bu
Sözleşmenin uygulanması bakımından “Kamu Görevlileri Örgütü” deyimi oluşumu ne
olursa olsun amacı kamu görevlilerinin çıkarlarını savunmak ve geliştirmek olan
herhangi bir örgüt anlamına gelir.
BÖLÜM II
ÖRGÜTLENME HAKKININ KORUNMASI
MADDE 4
1. Kamu
görevlileri, çalıştırılmaları konusunda sendikalaşma özgürlüğüne halel
getirecek her türlü ayrımcılığa karşı yeterli korumadan yararlanacaklardır.
2. Böyle
bir koruma, özellikle aşağıdaki amaçlara yönelik tasarruflara karşı
uygulanacaktır:
a. Kamu görevlilerinin çalıştırılmalarını, bir kamu
görevlileri örgütüne katılmama veya üyelikten ayrılma koşuluna bağlamak,
b. Bir kamu görevlisini, bir kamu görevlileri örgütüne
üyeliği veya böyle bir örgütün normal faaliyetlerine katılması nedenleriyle
işten çıkarmak veya ona zarar vermek.
MADDE 5
1. Kamu
görevlileri örgütleri, kamu makamlarından tamamen bağımsız olacaklardır.
2. Kamu
görevlileri örgütleri kuruluş, işleyiş veya yönetimlerinde kamu makamlarının
her türlü müdahalesine karşı yeterli korumadan yararlanacaklardır.
3. Bir
kamu makamının tahakkümü altında kamu görevlileri örgütlerinin kuruluşunu
geliştirmeye veya kamu görevlileri örgütlerini bir kamu makamının kontrolü
altında tutmak amacıyla mali veya diğer biçimlerde desteklemeye yönelik
önlemler bu madde bakımından müdahaleci faaliyetler olarak kabul edilecektir.
BÖLÜM III
KAMU GÖREVLİLERİ ÖRGÜTLERİNE
SAĞLANACAK KOLAYLIKLAR
MADDE 6
1. Kamu
görevlilerinin tanınan örgütlerinin temsilcilerine, çalışma saatleri içinde
veya dışında görevlerini çabuk ve etkin bir biçimde yerine getirmelerine olanak
verecek şekilde kolaylıklar sağlanacaktır.
2. Bu tür
kolaylıkların sağlanması idarenin veya hizmetin etkin işleyişini
engellemeyecektir.
3. Bu
kolaylıkların niteliği ve kapsamı, bu sözleşmenin 7’nci maddesinde belirtilen yöntemlere
göre veya diğer uygun yöntemlerle belirlenecektir.
BÖLÜM IV
ÇALIŞMA KOŞULLARININ BELİRLENMESİ YÖNTEMLERİ
MADDE 7
Kamu
görevlileri ve kamu makamları arasında çalışma koşullarının görüşülmesine
olanak veren yöntemlerin ve kamu görevlileri temsilcilerinin anılan koşulların
belirlenmesine katılmalarını sağlayan başka her türlü yöntemin en geniş biçimde
geliştirilmesi ve kullanılmasını teşvik için gerektiğinde ulusal koşullara
uygun önlemler alınacaktır.
BÖLÜM V
UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ
MADDE 8
Çalışma
koşullarının belirlenmesiyle ilgili olarak ortaya çıkan uyuşmazsızlıkların
çözümü ulusal koşullara uygun olarak ortaya çıkan uyuşmazsızlıkların çözümü
ulusal koşullara uygun olarak taraflar arasında görüşme yoluyla veya ilgili
tarafların güvenini sağlayacak şekilde kurulan arabuluculuk, uzlaştırma veya
tahkim gibi bağımsız ve tarafsız mekanizmalardan yararlanılarak
araştırılacaktır.
BÖLÜM VI
KİŞİSEL VE SİYASİ HAKLAR
MADDE 9
Kamu
görevlileri, diğer çalışanlar gibi yalnızca görevlerinin niteliğinden ve
statülerinden kaynaklanan yükümlülüklerine bağlı olarak örgütlenme özgürlüğünün
normal olarak uygulanması için gerekli kişisel ve siyasi haklardan
yararlanacaklardır.
BÖLÜM VII
SON HÜKÜMLER
MADDE 10
Bu
Sözleşmenin kesin onama belgeleri Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne
gönderilir ve onun tarafından kaydedilir.
MADDE 11
1. Bu
Sözleşme, ancak onama belgeleri Genel Müdür tarafından kaydedilmiş olan
Uluslararası Çalışma Örgütü üyelerini bağlar.
2. Bu
Sözleşme, iki üyenin onama belgesi Genel Müdür tarafından kaydedildiği tarihten
12 ay sonra yürürlüğe girer.
3. Daha
sonra bu Sözleşme, onayan her üye için onama belgesinin kaydedildiği tarihten
12 ay sonra yürürlüğe girer.
MADDE 12
1. Bu
Sözleşme’yi onayan her üye, onu ilk yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on
yıllık bir süre sonunda Uluslararası Çalışma Bürosu Genel Müdürü’ne göndereceği
ve Genel Müdürün kaydedeceği bir belge ile feshedebilir. Fesih, kayıt
tarihinden bir yıl sonra geçerli olur.
2. Bu
Sözleşme’yi onamış olup da bundan önceki fıkrada sözü edilen on yıllık sürenin
bitiminden itibaren bir yıl süresince ve bu madde gereğince feshetmek
seçeneğini kullanmayan her üye yeniden on yıllık bir süre için bağlanmış olur
ve bundan sonra bu Sözleşmeyi her on yıllık sürenin bitiminde bu maddenin
içerdiği koşullarla feshedebilir.
MADDE 13
1. Uluslararası
Çalışma Bürosu Genel Müdürü örgüt üyeleri tarafından kendisine bildirilen bütün
onama ve fesihlerin kaydedilmesinden Uluslararası Çalışma Örgütü’nün bütün
üyelerini haberdar eder.
2. Genel
Müdür kendisine gönderilen Sözleşme’nin ikinci onama belgesinin kaydedildiğini
Örgüt üyelerine duyururken bu Sözleşme’nin yürürlüğe gireceği tarih hakkında
Örgüt üyelerinin dikkatini çeker.
MADDE 14
Uluslararası
Çalışma Bürosu Genel Müdürü yukarıdaki maddeler gereğince kaydetmiş olduğu
bütün onama ve fesihlere ilişkin tam bilgileri Birleşmiş Milletler
Antlaşması’nın 102’inci maddesi uyarınca kaydedilmek üzere Birleşmiş Milletler
Genel Sekreterine ulaştırır.
MADDE 15
Uluslararası
Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu gerekli gördüğü zaman bu Sözleşme’nin uygulanması
hakkında bir raporu Genel Konferansa sunar ve onun tamamen veya kısmen
değiştirilmesi konusunun Konferans gündemine alınması gereği hakkında karar
verir.
MADDE 16
1. Konferansın
bu Sözleşme’yi tamamen veya kısmen değiştiren yeni bir Sözleşme kabul etmesi
halinde ve yeni Sözleşme aksini öngörmediği takdirde:
a. Değiştirici yeni Sözleşmenin bir üye tarafından
onanması durumu, yukarıdaki 12 nci madde dikkate alınmaksızın ve değiştirici
yeni sözleşme yürürlüğe girmiş olmak kayıt ve şartı ile bu Sözleşmenin derhal
ve kendiliğinden feshini gerektirir.
b. Değiştirici yeni sözleşmenin yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren bu Sözleşme artık üyelerin onamasına açık bulunmaz.
2. Bu
Sözleşme, onu onayıp da Değiştirici Sözleşme’yi onamamış bulunan üyeler için
herhalde şimdiki şekil ve içeriği ile geçerli olmakta devam eder.
MADDE 17
Bu
Sözleşmenin Fransızca ve İngilizce metinleri aynı derecede muteberdir.