İŞÇİLERİN İYONİZAN RADYASYONLARA KARŞI
KORUNMASI HAKKINDA
115 NOLU SÖZLEŞME
ILO Kabul
Tarihi : 1Haziran 1960
Kanun
No
: 7.3.1968/1033
Resmi
Gazete
: 25.7.1968/12959
Milletlerarası
Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu tarafından Cenevre’de toplantıya davet edilerek
orada, 1 Haziran 1960 tarihinde kırkdördüncü
toplantısını yapan,
Milletlerarası
Çalışma Teşkilatı Genel Konferansı,
Toplantı
gündeminin dördüncü maddesini teşkil eden, işçilerin iyonizan
radyasyonlara karşı korunmasıyla ilgili çeşitli tekliflerin kabulüne,
Bu
tekliflerin bir Milletlerarası Sözleşme şeklini almasına karar verdikten sonra,
Bindokuzyüzaltmış Haziran ayının
işbu yirmi ikinci günü radyasyonlara karşı korunmaya dair 1960 Sözleşmesi
şeklinde adlandırılacak olan aşağıdaki Sözleşmeyi kabul eder:
BÖLÜM I
GENEL HÜKÜMLER
MADDE 1
İşbu
Sözleşmeyi onaylayan Milletlerarası Çalışma Teşkilatının her üyesi, onu mevzuat
yoluyla, tatbikata ait usul ve kaideler veya diğer münasip tedbirlerle
uygulamayı taahhüt eder. Bu sözleşme hükümlerinin uygulama alanına konulmasında
yetkili makam işçi ve işveren temsilcileriyle istişarede bulunacaktır.
MADDE 2
1. Bu
sözleşme, işçilerin çalışmaları sırasında iyonizan
radyasyonlara maruz kalmalarına sebep olan bütün faaliyetler hakkında
uygulanır.
2. Maruz
kalınabilecek iyonizan radyasyon dozlarının zayıf
olması sebebiyle, sözleşmenin uygulama alanına konulmasını sağlamak amacıyla 1.
Maddede öngörülmüş olan usullerden biri yoluyla sözleşme hükümlerinden istisna
edilecek olan mühürlü veya mühürsüz radyoaktif maddeler ve iyonizan
radyasyon neşreden cihazlar hakkında bu sözleşme uygulanmaz.
MADDE 3
1. Bilgi
alanında kaydedilen gelişmelerin ışığı altında,işçilerin sağlık ve emniyetleri
bakımından iyonizan radyasyonlara karşı etkili bir
şekilde korunmasını sağlamak maksadıyla münasip her türlü tedbir alınacaktır.
2. Bu
maksada uygun, gerekli usul ve kaidelerle tedbirler kabul edilecek ve etkili
bir korunma sağlanabilmesi için, zaruri olan bilgiler istifadeye açık
bulundurulacaktır.
3. Bu
şekilde etkili bir korunma için :
a. Sözleşmenin bir üye tarafından onaylanmasından sonra
işçilerin iyonizan radyasyonlara karşı korunması için
alınan tedbirler, sözleşme hükümlerine uygun olacaktır.
b. Söz konusu üye, Sözleşmenin onaylanmasından önce almış
bulunduğu tedbirleri, sözleşme hükümleriyle uygunluk temin etmek maksadıyla
mümkün olan en kısa bir zamanda değiştirecek ve onaylanmadan önce mevcut olan
diğer tedbirlerin de aynı istikamette değiştirilmesini teşvik edecektir.
c. Söz konusu üye, Sözleşmenin onaylanması sırasında
,Milletlerarası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne, Sözleşme hükümlerinin ne şekilde
ve hangi kategorideki işçilere uygulandığını gösteren bir bildirge gönderecek
ve sözleşmenin uygulanması hakkındaki raporlarında bu konuda elde edilen
gelişmeyi belirtecektir.
d. Milletlerarası Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu, bu
Sözleşmenin ilk yürürlüğe girmesinden itibaren üç senelik bir müddet sonunda
Konferansa bu paragrafın (b) fıkrasının uygulanmasıyla ilgili ve bu hususta
alınacak tedbirler bakımından uygun gördüğü teklifleri ihtiva eden özel bir
rapor sunacaktır.
BÖLÜM II
KORUNMA TEDBİRLERİ
MADDE 4
2 inci
maddede sözü edilen faaliyetler, Sözleşmenin işbu kısmında öngörülen korunmayı
sağlayacak tarzda tanzim ve icra edilmelidir.
MADDE 5
İşçilerin iyonizan radyasyonlara maruz kalışlarının mümkün olan en
asgari hadde indirilmesi için her türlü gayret sarf edilmeli ve fuzuli olan her
türlü maruz kalışlar bütün ilgili taraflarca önlenmelidir.
MADDE 6
1. Çeşitli
kategorilerdeki işçiler için organizma dışı veya içi kaynaklardan gelebilecek iyonizan radyasyonların tecviz edilebilir azami dozları ve
organizmaya girmesine cevaz verilebilecek radyoaktif maddelerin azami
miktarları, işbu Sözleşmenin 1 inci kısmına uygun olarak tespit edilecektir.
2. Tecviz
edilen bu azami doz ve miktarlar, yeni bilgilerin ışığında, devamlı şekilde
yeniden incelemeye tabi tutulacaktır.
MADDE 7
1. Doğrudan
doğruya radyasyon işlerinde çalışan ve;
a. 18 ve daha yukarı yaşta,
b. 18 yaşından küçük olan işçiler için uygun
seviyeler, 6 ncı madde hükümlerine uygun olarak
tespit edilmelidir.
2. 16
yaşından küçük olan hiç bir işçi iyonizan
radyasyonlara sebep olan işlerde çalıştırılmamalıdır.
MADDE 8
Doğrudan
doğruya radyasyon işlerinde çalışmayan fakat iyonizan
radyasyonlara veya radyoaktif maddelere maruz kalmaları ihtimali bulunan
mahallerde kalan ve bu mahallerden geçen işçiler uygun seviyeler 6. Madde
hükümleri gereğince tespit edilmelidir.
MADDE 9
1. İyonizan radyasyonlardan ileri gelen tehlikelerin
mevcudiyetini göstermek üzere,uygun bir tehlike işaretinden faydalanılmalıdır. Bu
konuda gerekli görülen her türlü bilgi işçilere verilmelidir.
2. Doğrudan
doğruya radyasyon işlerinde çalışan bütün işçilere, bu işlerde çalıştırılmadan
önce veya çalıştırıldıkları sırada, güvenlikleri ve sıhhatlerinin korunması
için alınacak ihtiyat tedbirleri ve bu tedbirlerin alınmasını gerektiren
sebepler hakkında lazım geldiği şekilde bilgi verilmelidir.
MADDE 10
Mevzuat
işçilerin çalışmaları sırasında iyonizan
radyasyonlara maruz kalmalarını intaç eden işleri işbu mevzuat tarafından
tespit olunacak usuller dairesinde belirtilmelidir.
MADDE 11
Tespit
edilen seviyelere riayet edilip edilmediğinin doğrulanması amacıyla, işçilerin iyonizan radyasyonlara ve radyoaktif maddelere ne dereceye
kadar maruz kaldıklarını tayin etmek üzere işçilere ve işyerleri lazım geldiği
şekilde kontrole tabi tutulmalıdır.
MADDE 12
Doğrudan
doğruya radyasyon işlerinde çalışan bütün işçiler, bu işlerde çalışmadan önce
veya çalışmaya başladıktan kısa bir zaman sonra sağlık muayenesine tabi
tutulmalı ve bundan sonra münasip aralıklarla bu sağlık muayenelerinden
geçirilmelidir.
MADDE 13
İyonizan radyasyona maruz kalmanın nitelik veya
derecesi veya her ikisi sebebiyle,hangi hallerde aşağıdaki tedbirlerin süratle
alınması icap edeceği 1. Maddede öngörülen sözleşmenin yürütümünün sağlayıcı
uygulama metotlarından biri yoluyla belirtilecektir:
a. İşçi
münasip bir sağlık muayenesine tabi tutulmalıdır;
b. İşveren
yetkili makam tarafından verilen talimata uygun olarak bu makama tevdieten haber vermelidir,
c. Radyasyonlara
karşı korunma konusunda yetkili şahıslar, işçinin işini hangi şartlar altında
yaptığını incelemelidir;
d. İşveren,
teknik müşahedelere ve tıbbi görüşlere dayanan düzeltici lüzumlu bütün
tedbirleri almalıdır.
MADDE 14
Hiçbiri
işçi,yetkili tıbbi görüşe aykırı olarak iyonizan
radyasyonlara maruz kalmasını gerektirebilecek işlerde çalıştırılmamalı veya
çalıştırılmaya devam edilmemelidir.
MADDE 15
Bu
sözleşmeyi onaylayan her üye, sözleşme hükümlerinin uygulanmasını denetleme
amacıyla münasip teftiş hizmetleri sağlamayı veya yeteri kadar bu teftişin
sağlanmış olup olmadığını araştırmayı ,taahhüt eder.
BÖLÜM III
SON HÜKÜMLER
MADDE 16
Bu
sözleşmenin kesin onaylama belgeleri Milletlerarası Çalışma Bürosu Genel
Müdürlüğüne gönderilecek ve onun tarafından tescil edilecektir.
MADDE 17
1. Bu
Sözleşme ancak onaylama belgeleri Genel Müdür tarafından tescil edilmiş olan
Milletlerarası Çalışma Teşkilatı üyelerini bağlayacaktır.
2. Bu
Sözleşme, iki üyenin onaylama belgesi Genel Müdür tarafından tescil edildiği
tarihten oniki ay sonra yürürlüğe girecektir.
3. Daha
sonra bu sözleşme, onu onaylayan her üye için onaylama belgesi tescil edildiği
tarihten oniki ay sonra yürürlüğe girecektir.
MADDE 18
1. Bu
sözleşmeyi onaylayan her üye onu,ilk yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş
yıllık bir devre sonunda Milletlerarası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne
göndereceği ve bu Müdürün tescil edeceği bir belge ile feshedebilir. Fesih, tescil
tarihinden ancak bir yıl sonra muteber olacaktır.
2. Bu
sözleşmeyi onaylamış olan ve bundan evvelki fıkarada
sözü edilen beş yıllık devrenin bitiminden itibaren bir yıl zarfında bu madde
de öngörülen fesih hakkını kullanmayan üye yeniden 5 yıllık bir müddet için
bağlanmış olacaktır.Ve daha sonra bu Sözleşmeyi, her beş yıllık devrenin
bitiminde bu madde öngörülen şartlar altında feshedilebilecektir.
MADDE 19
1. Milletlerarası
Çalışma Bürosu Genel Müdürü,Milletlerarası Çalışma Teşkilatı üyeleri tarafından
kendisine bildirilen bütün onaylama ve fesihlerin tescil olduğunu Teşkilatın
bütün üyelerine bildirecektir.
2. Genel
Müdür kendisine gönderilen Sözleşmenin ikinci onaylama belgesinin fesih
olduğunu teşkilat üyelerine bildirirken, bu Sözleşmenin yürürlüğe gireceği
tarih hakkında teşkilat üyelerinin dikkatini çekecektir.
MADDE 20
Milletlerarası
Çalışma Bürosu Genel Müdürü yukarıdaki maddelere uygun olarak tescil etmiş
olduğu bütün onaylamalara ve fesihlere dair tam bilgileri Birleşmiş Milletler
Antlaşmasının 202 nci maddesine uygun olarak tescil edilmek üzere, Birleşmiş
Milletler Genel Sekreterine ulaştıracaktır.
MADDE 21
Milletlerarası
Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu gerekli gördüğü her seferinde, bu Sözleşmenin
uygulanması hakkındaki bir raporu genel konferansa sunacak ve onun tamamen veya
kısmen değiştirilmesi meselesinin konferans gündemine alınması lüzumu hakkında
karar verecektir.
MADDE 22
1. Konferansın
bu Sözleşmeyi tamamen veya kısmen değiştiren yeni bir sözleşme kabulü halinde
ve yeni sözleşme aksini öngörmediği takdirde:
a. Tadil edici yeni sözleşmenin bir üye tarafından
onaylanması keyfiyeti, yukarıdaki 18 inci madde nazara alınmaksızın ve tadil
edici yeni sözleşme yürürlüğe girmiş olmak kayıt ve şartıyla, bu sözleşmenin
derhal ve kendiliğinden feshini gerektirecektir.
b. Tadil edici yeni sözleşmenin yürürlüğe girmesi
tarihinden itibaren bu sözleşme üyelerin onaylanmasına artık açık
bulundurulmayacaktır.
2. Bu
sözleşme, onu onayıp da tadil edici sözleşmeyi onaylamamış bulunan üyeler
için,herhalde şimdiki şekil ve muhtevası ile yürürlükte olmakta devam
edecektir.
MADDE 23
Bu
sözleşmenin İngilizce ve Fransızca metinleri aynı derecede muteberdir.