AYRIMCILIK (İŞ VE MESLEK)HAKKINDA 111
SAYILI SÖZLEŞME
(TEMEL SÖZLEŞME)
ILO Kabul
Tarihi : 4 Haziran 1958
Kanun
No
: 13.12.1966 / 811
Resmi
Gazete
: 21.9.1967 / 12705
Milletlerarası
Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu tarafından toplantıya çağırılarak 4 Haziran 1958
de Cenevre'de 42 toplantısını yapan,
Milletlerarası
Çalışma Teşkilatı Genel Konferansı,
Toplantı
gündeminin dördüncü maddesini teşkil eden, iş ve meslek alanında ayırım ile
ilgili çeşitli tekliflerin kabulünü ve
Bu
tekliflerin bir milletlerarası sözleşme şeklini almasına, karar verecek, ve
Filadelfiya
beyannamesinin; ırk, inanç ve cinsiyetleri ne olursa olsun, bütün insanların,
hürriyet, şeref, ekonomik, güvenlik ve eşit imkan şartları içinde kendi maddi
refah ve manevi gelişmelerini gözetme haklarını teyit ettiğini, ve
Ayırımın,
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde belirtilen hakları ihlâl ettiğini,
Gözönünde
tutarak,
Bin dokuz
yüz elli sekiz yılı Haziran ayının yirmi beşinci günü ayırım (İş ve meslek)
Sözleşmesi, 1958 adını taşıyacak olan aşağıdaki Sözleşmeyi kabul eder.
MADDE 1
1. Bu
sözleşme bakımından "Ayırım" deyimi ;
a. Irk, renk, cinsiyet, din, siyasal inanç, ulusal veya
sosyal menşe bakımından yapılan iş veya meslek edinmede veya edinilen iş veya
meslekte tabi olunacak muamelede eşitliği yok edici veya bozucu etkisi olan her
türlü ayrılık gözetme, ayrı tutma veya üstün tutmayı,
b. İlgili üye, memleketin, varsa temsilci, işçi ve
işveren teşekkülleri ve diğer ilgili makamlarla istişare etmek suretiyle tesbit
edeceği, meslek veya iş edinmede veya edilen iş veya meslekte tabi olunacak
muamelede eşitliği yok edici veya bozucu etkisi olan bütün diğer ayrılık
gözetme, ayrı tutma veya üstün tutmayı,
İfade eder.
2. Belirli
bir iş için, o işin mahiyeti icabı yapılan, herhangi bir ayrılık gözetme, ayrı
tutma veya üstün tutma ayırım sayılmaz.
3. Bu
sözleşme bakımından "İş" ve "Meslek" terimleri, mesleki
eğitime, bir işe ve çeşitli mesleklere girmeyi ve çalışma şartlarını kapsar.
MADDE 2
Bu
sözleşmenin yürürlükte bulunduğu üye memleketler, ulusal şartlara ve tatbikata
uygun metotlarla; bu sözleşmede ele alınan anlamda her türlü ayırımı ortadan
kaldırmak maksadıyla iş veya meslek edinmede ve edinilen iş veya meslekte tabi
olunacak muamelede eşitliği geliştirmeyi hedef tutan milli bir politika tespit
ve takip etmeyi taahhüt eder.
MADDE 3
Bu
sözleşmenin yürürlükte bulunduğu üye memleketler, ulusal şartlara ve tatbikata
uygun metotlarla,
a. Sözü
edilen politikanın kabulünü ve uygulanmasını teşvik için işçi ve işveren
teşekkülleri ve diğer ilgili teşekküllerin işbirliğini temine gayret etmeyi,
b. Bu
politikanın kabulüne ve uygulanmasını sağlayacak kanunlar kabul ve eğitim
programlarını teşvik etmeyi,
c. Bu
politika ile bağdaşmayan her türlü kanuni hükümleri kaldırmayı ve idari talimat
ve tatbikatı değiştirmeyi,
d. Bu
politikayı istihdam konusunda milli bir makamın doğrudan doğruya kontrolü
altında takip etmeyi,
e. Bu
politikanın mesleğe yöneltme, mesleki eğitim, iş ve işçi bulma hizmetlerinde,
milli bir makamın sevki idaresinde uygulanmasını temin etmeyi,
f. Sözleşmenin
uygulanması ile ilgili yıllık raporlarında bu politikanın uygulanması konusunda
alınan tedbirleri ve bu tedbirler yoluyla elde edilen sonuçları belirtmeyi;
taahhüt eder.
MADDE 4
Devletin
güvenliğine halel getiren faaliyetlerden ötürü muhik sebeplerle zanlı bulunan
veya bu faaliyetlere girişen bir şahıs hakkında alınan tedbirler, ilgili
kişinin milli tatbikata uygun olarak kurulmuş olan yetkili bir makama başvurma
hakkı saklı kalmak şartıyla, ayırım sayılmaz.
MADDE 5
1. Milletlerarası
Çalışma Konferansınca kabul edilmiş olan diğer sözleşme veya tavsiyelerle
öngörülmüş bulunan özel koruma ve yardım tedbirleri ayırım sayılmaz.
2. Herhangi
bir üye, varsa temsilci, işveren ve işçi teşekkülleriyle yapılacak görüşmeden
sonra cinsiyet, yaş, sakatlık, aile sorumlulukları veya sosyal ve kültürel
durumları dolayısıyla, özel şekilde korunma veya yardım ihtiyacında oldukları
genel olarak kabul edilmiş bulunan kimselerin özel ihtiyaçlarını karşılamak
amacını güden özel tedbirlerin ayırım sayılmayacağına karar verebilir.
MADDE 6
Bu
Sözleşmeyi onayan üye memleketler, Sözleşme hükümlerini, Milletlerarası Çalışma
Teşkilatı Anayasası hükümleri uyarınca, Anavatan dışı ülkelerine uygulanacağını
taahhüt eder.
MADDE 7
Bu
Sözleşme kesin onama belgeleri tescil edilmek üzere, Milletlerarası Çalışma
Bürosu Genel Müdürüne gönderilir.
MADDE 8
1. Bu
Sözleşme, ancak onama belgesi Milletlerarası Çalışma Bürosu Genel Müdürü
tarafından tescil edilmiş olan Milletlerarası Çalışma Teşkilatı üyelerini bağlar.
2. Sözleşme,
iki üyenin onama belgelerinin Genel Müdür tarafından tescilinden itibaren 12 ay
sonra yürürlüğe girer.
3. Bundan
sonra, bu Sözleşme, her üye hakkında, kendisinin onama belgesinin tescilinden
itibaren on iki ay geçince yürürlüğe girer.
MADDE 9
1. Bu
Sözleşmeyi onayan üye memleketler, sözleşmenin ilk yürürlüğe giriş tarihinden
itibaren on yıl geçtikten sonra, Milletlerarası Çalışma Bürosu Genel Müdürüne
yollayarak tescil ettirecekleri bir ihbarname ile onamayı feshedebilir. Fesih,
tescil tarihinden itibaren bir yıl sonra yürürlüğe girer.
2. Bu
Sözleşmeyi onayan yukarıdaki fıkrada sözü edilen on yıllık devrenin bitiminden
itibaren bir yıl içinde, bu madde gereğince kendisine tanınan fesih hakkını
kullanmayan üye memleketler yeniden on yıllık bir devre için bağlanırlar ve
bundan sonra bu sözleşmeyi, her on yıllık devre sonunda, bu maddede öngörülen
şartlarla feshedebilirler.
MADDE 10
1. Milletlerarası
Çalışma Bürosu Genel Müdürü, Teşkilat üyeleri tarafından kendisine bildirilen
bütün onamaların ve fesih ihbarlarının tescilini, Milletlerarası Çalışma
Teşkilatının bütün üyelerine tebliğ eder.
2. Milletlerarası
Çalışma Bürosu Genel Müdürü kendisine gönderilen ikinci onama belgesinin
tescilini, teşkilat üyelerine tebliğ ederken, bu sözleşmenin yürürlüğe gireceği
tarih hakkında Teşkilat üyelerinin dikkatini çeker.
MADDE 11
Milletlerarası
Çalışma Bürosu Genel Müdürü, yukarıdaki maddelerin hükümleri gereğince, tescil
ettiği bütün onama ve fesih ihbarlarına ait her türlü bilgiyi Birleşmiş
Milletler Antlaşmasının 102 nci maddesi uyarınca tescil edilmek üzere,
Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine gönderir.
MADDE 12
Milletlerarası
Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu lüzum göreceği zamanlarda Genel Konferansa bu
sözleşmenin uygulanması hakkında bir rapor sunar ve sözleşmenin tamamen veya
kısmen değiştirilmesi konusunun konferans gündemine konulup konulmaması
lüzumunu inceler.
MADDE 13
1. Konferansın
bu Sözleşmeyi tamamen veya kısmen değiştiren yeni bir sözleşme kabul etmesi ve
yeni sözleşmede aksine hüküm olmaması halinde;
a. Değişik yeni sözleşmenin bir üye tarafından onanması,
yukarıdaki 9 uncu madde hükümleri nazara alınmaksızın, değişik yeni sözleşmenin
yürürlüğe girmiş olması kayıt ve şartıyla ile bu sözleşmenin derhal ve doğrudan
doğruya feshini tazammum edecektir.
b. Değişik yeni sözleşmenin yürürlüğe girmesi tarihinden
itibaren bu sözleşme üyelerin onamasına açık bir sözleşme olmaktan çıkar.
2. Bu
Sözleşme onu onayıp da değişik sözleşmeyi onamamış bulunan üyeler için, şimdiki
şekil ve muhtevası ile muteber olmakta devam eder.
MADDE 14
Bu
sözleşmenin Fransızca ve İngilizce metinleri aynı derecede muteberdir.