19. Yüzyılın II. yarısında "1875 yılında"
Sultan Abdülaziz tarafından Dolmabahçe Sarayında çalışan "ağa"lar için
yapımına başlanılan Akaretlerdeki Sıraevler, Osmanlı İmparatorluğu döneminin
ilk toplu konut ve ilk sıra ev örneğidir.
Eserin mimarı bazı kaynaklara göre Nafilyan isimli bir italyan, bazı
kaynaklara göre ise Serkis Balyan'dır.
Eski kaynaklara göre aşırı yangın korkusu olan Sultan Abdülaziz'in
Akaretleri Dolmabahçe Sarayını tümü ahşap olan ve sık sık yangın tehlikesi
geçiren Beşiktaş ve köyiçi yöresinden ayırmak amacıyla inşaa ettirdiğini
yazmaktadır. Yönlendirilmesine ve yapım sisteminde, devrin koşullarına
göre gerekli yangın önlemleri alınmıştır.
Binaların yapılış nedeninin, Dolmabahçe Sarayı muhafızlarına geceleri
kalacak bir yer sağlamak olduğu söylenmektedir. Muhafızlara yemek pişirmek
için kullanılan büyük ocakların günümüzde de bazı bina tiplerinin bodrum
katlarında mevcut olmasının bu görüşü desteklediği belirtilmektedir.
Akaretler Sıra Evleri, 66 parselden 133 konut birimini içermektedir.
Parseller konum ve büyüklük bakımından birbirlerinden küçük farklar
gözetirler. RESTORASYON PROJESİ
Özel turizm yatırım tesisi belgesi alınmış olan Akaretler projesi 92 oda
+ 8 apart - 20 yatak'lı otel, 53 adet ofis, 22 adet dükkan, 2 adet mağaza,
76 kişilik lokanta, 116 kişilik 4 adet lokanta, 184 kişilik 3 adet lokanta,
68 kişilik kapalı - 52 kişilik açık bar-restaurant, 32 kişilik açık bar, 44
kişilik pastane, Atatürk evi ve müzesi, 435 araçlık katlı oto park
fonksiyonlarından oluşmaktadır. A blok
:14000,45 m2 toplam inş. alanı (Ofis+cafe:restaurant+apart otel)
B blok : 5097,43 m2 toplam inş. alanı
(Ofis+müze)
C1 blok : 2531, 98 m2 toplam inş. alanı
(ofis+dükkan)
C2 blok : 3119,30 m2 toplam inş. alanı (Cafe bar+restaurant+toplantı
odası)
D blok : 7599,93 m2 toplam inş. alanı (Otal+apart+dükkan)
E blok :4569,42 m2 toplam inş. alanı (Ofis+cafe bar+restaurant)
F blok : 4659,42 m2 toplam inş. alanı (Ofis+cafe
bar+restaurant) Vakıflar Genel
Müdürlüğünden 49 yıllığına "Yap+İşlet+Devret" modeli ile AKARNET A.Ş.
tarafından kiralanmış bulunan Akaretler Sıraevleri Restorasyonlarına 1966
yılı Mayıs ayında alınabilen ruhsat ile başlanılmıştır. İlk bölümü Haziran
1998 yılında tamamlanarak tarih turizmine ve ticaret hayatına kazandırılacaktır.
AKARNET A.Ş. şirketinin planlamasında Akaretler Sıra Evleri geliştirme
projesi İstanbul çalışma hayatına farklı bir çalışma ortamı vadetmektedir.
19 y.y. mimarisi ve çağdaş konforun birbiri ile örtüştüğü bir tesis günden
güne ortaya çıkmaktadır.
Beşiktaş sahilinden Maçkaya doğru uzanan topoğrafyaya uygun yerleşimi ile
dikkat çeken bu yapı grubu 19. y.y.ın ikinci yarısında yapılmıştır. 18.
y.y.dan itibaren Osmanlı İmparatorluğunu ve özellikle başta İstanbul'u
etkisi altına alan batılılaşma hareketleri ve kentsel büyüme sürecinin bir
uzantısı olarak yapılan Dolmabahçe Sarayı'nın yapımını takiben 1875 te
Sarkis Balyan tarafından inşa edilmişlerdir.
Osmanlı Mimarisi'nin ilk toplu konut örneği olan bu yapı grubunun Dolmabahçe
Sarayı'ında çalıışan ağalar için yapıldıkları bilinmektedir. Sarayla aynı
dönemlerde yapılmalarına karşın daha mütevazi yapılardır. Dolmabahçe
Sarayı'nın aksine cephelerde barok değil ampir çizgiler taşımaktadır.
Dönemin teknolojisini yansıtan yapılarda duvarlar tuğladır.
Duvarlar birleşim noktalarında dört yönden kama ve kılıcına lamalarla
desteklenmişlerdir. Döşemelerde iki farklı uygulama göze çarpmaktadır.
Birincisi putrelli volta döşeme diğeri ise muhtemelen 1894 depremi sonrası
yapılan ahşap döşemeler ve cıtalı tavanlardır. Ahşap olan döşemelerde ahşap
kirişleme ile birlikte putreller ve bunların üzerinde harç kalıntıları
bulunması bu fikri kuvvetlendirmektedir.
Akaretler sıraevleri bu gün 66 parselden oluşmaktadır. Plan karekterleri
açısından incelendiğinde çoğunluğu birbirine benzer 3 ana tip olmak üzere 6
değişik plan tipinden oluşmuşlardır. Ayrıca 20. y.y. başlarında plan
tiplerine Mimar Vedat Bey 'in yapısı eklenmiş daha sonraları iki yapının tek
çekirdek ile birleştirilmesi ile elde edilmiş apartman tiplerinin oluşmuş
lolduğu görülmektedir. Yapılar ön cephede karekterleri açısından
bakıldığında ise cumbalı balkonlu ve cumbasız balkonlu olmak üzere iki tip
sergilemekte, arka cephe karekterleri açısından bakıldığında her blokta ayrı
tip olmak üzere üç değişik arka cephe karekteri yansıtmaktadırlar.
PROJEYE BAŞLARKEN
Günümüzde "Tek Anıt"tan "Çevre"ye doğru genişleyen
koruma düşüncesi uygulamanın içeriğinde salt "korumadan" "koruyarak
değerlendirmeye" doğru kaymıştır. Bu anlayışın en doğru örneklerinden biri
de Akaretler Sıraevleri'dir. Yapıların korunması kadar değerlendirilmesi ve
yaşatılması önem kazanmaktadır. Bu amaçla yapılarda korumanın yanısıra
verilecek fonksiyonların da seçilmesi, ekonomik değerlerin göz önünde
bulundurulması ve en önemlisi koruma sonrası yapıların ve çevrenin
yaşatılması amaçlanmıştır.
Koruma açısından yapıların cephe ve plan karekterleri korunmuş güncel
malzeme ile (ısıtma, soğutma gibi) takviye edilerek konforlu hale
getirilmesi planlanmış ve restorasyonlara başlanmıştır.
Ancak daha önemlisi değerlendirme ve yaşatma ilkelerinin seçiminde
oluşmaktadır. Projelendirme aşamasında yapıların özgün mimarisini bozmadan
koruyarak yapılar bütünü ve bölgeyi yaşatacak işlev şemasını geliştirmek
amaçlanmıştır. Bu anlamda yapı topluluğu turistik ve ticaret birimleri
oluşturacak şekilde projelendirilmiştir. Tüm projede Apart Otel - Rezidance
Ofis - Ofis - Alış veriş - üniteleri, Yönetim Binası, Fast Foot üniteleri,
Cafe, Kitapevi, Restoranlar, Atatürk Evi Müzesi, Katlı Otopark tan oluşan
kompleksin çevre ile beraber koruyarak değerlendirme ve yaşatma esas gaye
edinilmiştir. |